Kryptowaluty a tradycyjna bankowość. Nadchodzi rewolucja KNF. Co się zmieni?

Przybliża się moment, w którym rząd przyjmie projekt nowej ustawy o kryptoaktywach. Dla konsumentów będzie to rewolucja. Z jednej strony ustawa umożliwi objęcie przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF) nadzoru nad rynkiem kryptoaktywów od 30 grudnia 2024 r. Z drugiej na rynek, którym interesuje się wielu inwestorów, będą mogły wejść tradycyjne banki. To spora zmiana, bo zapewne wiele z nich zaoferuje swoim klientom bezpieczne narzędzia związane z kryptowalutami - w tym te inwestycyjne. Mogą to być też rozwiązania związane z płatnościami.

Nowe przepisy nie zostały jeszcze przyjęte, ale w ich sprawie odbyło się spotkanie w resorcie finansów. Te prace są wynikiem przyjęcia przez Parlament Europejski i Radę (UE) rozporządzenia 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów (Rozporządzenie MiCA). Celem wprowadzenia nowych regulacji jest przygotowanie ram prawnych dla prawidłowego funkcjonowania rynków kryptowalut oraz zapewnienie skutecznego nadzoru i ochrony inwestorów.

Obecnie emisja, obrót oraz pośrednictwo w obrocie krytptowalutami - takimi jak bitcoin - w UE nie są regulowane. Dostawcy usług w zakresie kryptoaktywów (CASPs) nie są związani zasadami świadczenia usług, wymogami prawnoorganizacyjnymi ani ostrożnościowymi, z wyjątkiem obowiązku przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. KNF nie licencjonuje ani nie nadzoruje tego rynku, a w przypadku nieprawidłowości inwestorzy nie mogą liczyć na działania tego organu.

Rozporządzenie MiCA definiuje kryptoaktywa jako cyfrowe odzwierciedlenie wartości lub prawa, które da się przenosić i przechowywać elektronicznie z wykorzystaniem technologii rozproszonego rejestru lub podobnej. Reguluje ono m.in. emisję, sprzedaż oraz usługi pośrednictwa w obrocie, w tym usługi wymiany, doradztwa inwestycyjnego i powiernicze. Na profesjonalnych uczestników rynku, w tym emitentów i pośredników, nałożone zostaną obowiązki licencyjne, prawnoorganizacyjne, ostrożnościowe i informacyjne.

Najważniejsze rozwiązania przewidziane w projektowanych przepisach to wyznaczenie KNF jako organu właściwego w zakresie stosowania Rozporządzenia MiCA, określenie obowiązków emitentów tokenów oraz dostawców usług w zakresie kryptoaktywów, przyznanie KNF środków nadzorczych służących przeciwdziałaniu naruszeniom przepisów, wprowadzenie możliwości nakładania sankcji przez KNF na podmioty nadzorowane. Skutkiem wejścia w życie regulacji będzie też wprowadzenie odpowiedzialności karnej podmiotów nadzorowanych, uzależnionej od stopnia przewinienia, ustalenie zakresu i zasad zachowania tajemnicy zawodowej, a także wprowadzenie możliwości składania oświadczeń woli w formie elektronicznej. Handel kryptowalutami powinien być więc bezpieczniejszy.

Rozporządzenie MiCA zacznie obowiązywać, z pewnymi wyjątkami, 30 grudnia 2024 roku. Jednak nawet do 1 lipca 2026 roku może trwać okres przejściowy, w którym CASPs będą mogli kontynuować świadczenie usług w sposób nieregulowany. Okres ten może przysługiwać dostawcom kontynuującym działalność rozpoczętą przed 30 grudnia 2024 roku.

UKNF w swoim komunikacie podkreśla, że dotychczasowe ostrzeżenia o ryzykach związanych z obrotem kryptoaktywami pozostają aktualne. Do najbardziej charakterystycznych zagrożeń należą: bardzo wysoka zmienność wartości, wysoce spekulacyjny charakter, brak sprawdzonych metod wyceny i powszechnie akceptowalnej wartości ekonomicznej, ryzyko utraty dostępu do środków z uwagi na wczesną fazę rozwoju technologii, wysokie ryzyko niepowodzenia przedsięwzięć oraz przede wszystkim bardzo wysokie ryzyko nadużyć i oszustw wobec braku regulacji i nadzoru.

Co istotne, regulacje MiCA nie wyeliminują charakterystycznych dla kryptoaktywów ryzyk, a standard ochrony inwestora pozostanie istotnie niższy od poziomu ochrony oferowanego inwestorom tradycyjnych aktywów rynku finansowego.

KNF jako organ administracji publicznej działa na podstawie i w granicach prawa, a brak ram regulacyjnych nie może być interpretowany jako aprobata dla określonej działalności lub podmiotów.

Nowe przepisy umożliwią też usunięcie z rynku podmiotów, które nie powinny na nim działać. Na potrzeby przeciwdziałania praniu pieniędzy Dyrektor Izby Administracji Skarbowej w Katowicach prowadzi Rejestr działalności w zakresie kryptowalut, jednak wpisu do tego rejestru nie należy mylić z zezwoleniem, którego KNF udziela tradycyjnym instytucjom finansowym po przeprowadzeniu postępowania licencyjnego.