*Takie produkty od dawna są znane w krajach Europy Zachodniej, ale na rynku polskim zagościły stosunkowo niedawno. Struktury są przedstawiane jako alternatywa dla inwestycji w akcje, obligacje, lokaty i fundusze. *
Dzięki niekonwencjonalnej konstrukcji dają szansę na osiąganie zysków wyższych niż na tradycyjnych lokatach bankowych i rachunkach oszczędnościowych lub obligacjach, a jednocześnie mogą zapewniać ochronę kapitału, czego nie mamy w przypadku klasycznych inwestycji w akcje czy fundusze.
Czym jest tzw. struktura?
Od strony technicznej produkty strukturyzowane to instrumenty złożone z co najmniej dwóch elementów. Zebrane od klientów środki są niejako dzielone na dwie części, z których jedna (na ogół większa) inwestowana jest w instrument przynoszący stały, pewny dochód (np. obligacje, lokaty), natomiast druga część inwestowana jest w jeden lub kilka instrumentów pochodnych (np. opcji, kontraktu terminowego), które dzięki wykorzystaniu mechanizmu dźwigni finansowej odpowiadają za osiąganie ponadprzeciętnych zysków.
Produkty strukturyzowane są instrumentami, w których nie jest znany końcowy zysk Klienta (inwestora). Jest on uzależniony od zmian określonego wskaźnika rynkowego „wbudowanego” w daną strukturę (np. kursu akcji lub koszyków akcji, wartości wybranych indeksów giełdowych, surowców, kursów walut, itp.). Ale ciekawe i ważne jest to, że zarabiać można nie tylko na wzrostach, ale również na spadkach, a więc są to produkty szczególnie polecane na tzw. „niepewne” czasy.
Produkty strukturyzowane są oferowane przez różne instytucje finansowe, najczęściej banki, doradców finansowych lub wyspecjalizowane domy maklerskie. Oferent takiego produktu zobowiązuje się w stosunku do Klienta (inwestora), że na zakończenie okresu inwestycji wypłaci mu określoną sumę wyliczoną wg podanego wzoru. Na ogół kwota do wypłaty jest równa środkom zainwestowanym przez klienta powiększonej o premię. Formuła określająca zasady wypłaty premii ułatwia inwestorom śledzenie bieżącej wartości danego wskaźnika.
Rodzaje produktów strukturyzowanych
W zależności od konstrukcji, możemy wyróżnić dwa podstawowe rodzaje produktów strukturyzowanych:
- Produkty gwarantujące pełną ochronę kapitału - bardzo bezpieczne, dają inwestorowi określony udział w zyskach, jakie generuje wbudowany w produkt wskaźnik rynkowy i jednocześnie 100-procentową gwarancję zwrotu zainwestowanego kapitału (inwestor nie poniesie straty).
- Produkty nie gwarantujące pełnej ochrony kapitału - bardziej ryzykowne, gdyż większy jest udział inwestora zarówno w zyskach, jak i w stratach generowanych przez produkt wbudowany (inwestor ma szansę na bardzo duży zarobek, ale może też stracić część zainwestowanego kapitału).
Produkty strukturyzowane możemy również podzielić w zależności od terminu na krótko-, średnio- i długoterminowe, a także w zależności od konstrukcji prawnej na obligacje, certyfikaty lub polisy ubezpieczeniowe.
Zalety i wady struktur
Oto kilka powodów, dla których warto inwestować w produkty strukturyzowane:
- możliwość 100-procentowej ochrony kapitału przy jednoczesnym udziale w zyskach,
- możliwość osiągania zysków przewyższających tradycyjne formy oszczędzania, takie jak lokaty i obligacje,
- możliwość dostępu do nowych rynków (np. zagranicznych) i nowych instrumentów (m.in. surowców, indeksów, walut), do których dostęp dotychczas był niemożliwy - szczególnie w przypadku inwestorów indywidualnych,
- dywersyfikacja ryzyka, inwestycji i oszczędności,
- w przypadku produktów opakowanych w polisę ubezpieczeniową, dodatkowo Klient korzysta ze zwolnienia z podatku od zysków kapitałowych (tzw. podatek Belki).
Produkty strukturyzowane mają też swoje drobne wady. Większość struktur ma dość długi horyzont inwestycyjny (min. 6-12 miesięcy), a jak wiadomo, często trudno jest przewidzieć czy zamrożony kapitał nie będzie potrzebny przed terminem zakończenia umowy. Przy wcześniejszym wycofaniu się z inwestycji Klient ponosi opłaty likwidacyjne i wówczas gwarancja ochrony kapitału nie obowiązuje. Oznacza to, że wycofanie oszczędności przed umownym okresem prawie zawsze przyniesie jakieś straty.
Klientów może zniechęcać także stosunkowo wysoka kwota jednorazowej wpłaty. Na ogół wynosi ona min. 5 tys. PLN, ale zdarzają się produkty, w których minimalna wymagana kwota wynosi nawet 20 tys. PLN. Należy też pamiętać, że w trakcie trwania inwestycji Klient nie może korzystać z wypracowanych zysków, więc osoby, które oczekują regularnych wpływów, nie powinny wybierać tego typu produktu.
No i najważniejsze – zyski nie są pewne. Warto mieć świadomość, że wybierając produkt strukturyzowany nawet ze 100-procentową ochroną kapitału, w przypadku nie wypracowania zysku na koniec okresu inwestycji, nasze pieniądze tracą na wartości (ze względu chociażby na koszty inflacji czy tzw. utraconych korzyści).
Wszystkie wspomniane powyżej cechy produktów strukturyzowanych powodują, że są one ciekawą alternatywą dla osób dysponujących nadwyżkami finansowymi, które są skłonne zamrozić swój kapitał na średni i długi czas. Dzięki temu mogą osiągnąć ponadprzeciętne zyski. Nie wolno jednak ślepo ufać hasłom reklamowym i należy samodzielnie przeanalizować informacje na temat instrumentu bazowego tworzącego daną strukturę, a więc dowiedzieć się, w co zostaną zainwestowane nasze pieniądze. Klienci nie akceptujący ryzyka powinni w szczególności zwrócić uwagę na struktury dające 100-procentową ochronę zainwestowanego kapitału.