Gdy firma boryka się z brakiem kapitału na rozwój, a banki boją się udzielić jej kredytu, może starać się o pozyskanie go od nowych inwestorów. Jak i gdzie ich szukać?
Instytucjami, które wspomagają przedsiębiorstwa w tym zakresie są fundusze podwyższonego ryzyka jak Venture Capital czy też Private Equity (VC/PE). Pod tymi angielskim nazwami kryją się instytucje tworzone przez inwestorów publicznych (agencje rządowe, władze lokalne) oraz prywatnych (banki, towarzystwa ubezpieczeniowe, korporacje, fundusze emerytalne), które inwestują powierzone im pieniądze w zakup udziałów i akcji firm nienotowanych dotąd na giełdzie z zamiarem ich późniejszej odsprzedaży i realizacji zysków, których podstawowym źródłem jest przyrost wartości przedsiębiorstwa.
Inną możliwością pozyskania kapitału jest zaproszenie do współpracy kapitałowej inwestorów indywidualnych - tzw. Aniołów Biznesu (Business Angels – BA). Aniołowie Biznesu to zamożne osoby fizyczne, począwszy od managerów wyższych szczebli w różnego rodzaju korporacjach, uznani prawnicy, czy choćby architekci, zainteresowani znalezieniem możliwości ulokowania swojego kapitału. Inwestują zazwyczaj swój kapitał w przedsiębiorstwa z branży, w której wcześniej zdobyli swoje doświadczenia i która jest im znana, choć nie zawsze jest to regułą.
W rozumieniu rozwoju małych i średnich firm, BA wydaje się najwłaściwszym partnerem dla firmy w początkowym stadium jej rozwoju, gdy nie posiada ona jeszcze wystarczającej zdolności kredytowej a dla funduszu VC/PE jest zbyt małą inwestycją. Obecnie zakłada się, iż w Polsce istnieje kilkuset Aniołów Biznesu skłonnych dokonywać inwestycji od 50 do 500 tysięcy złotych. W niektórych przypadkach, poszczególni zamożni inwestorzy są wstanie zainwestować w jedno przedsięwzięcie powyżej 2 milionów złotych. Inaczej jest na rynkach rozwiniętych, jak choćby w Wielkiej Brytanii, gdzie wartość rynku inwestorów BA oscyluje w granicach 500 milionów funtów, zaś globalny rynek oceniany jest na poziomie 4,5 miliarda dolarów.
Mają oni podobne podejście do inwestycji jak fundusze podwyższonego ryzyka - Venture Capital. Ponosząc znaczące ryzyko inwestycyjne, liczą jednak na zyski w przyszłości i zwiększenie wartości przedsiębiorstwa, w którym posiadają udziały. Jednak o ile fundusze VC/PE nie są ukierunkowane na jedną konkretną branżę, tak większość inwestorów BA, angażuje się w branże, w których pracowali czy też takie, wobec których posiadają znaczną własną wiedzę lub znajomość rynku. Angażując się w dane przedsięwzięcie lub bezpośrednio w firmę, wnoszą nie tylko swój kapitał, ale zazwyczaj także doświadczenie, umiejętności oraz kontakty biznesowe mogące pomóc w rozwoju firmy.
Zaletą współpracy kapitałowej, zarówno z VC/PE, jak i BA jest przede wszystkim możliwość zachowania w tajemnicy przed konkurencją wszelkich informacji o przedsiębiorstwie, jego strategii rozwoju czy też posiadanych aktywów.
Wiele prób pozyskania finansowania, czy to od inwestorów prywatnych czy różnego rodzaju funduszy kończy się jednak fiaskiem i obustronnym rozczarowaniem.
Błędy w procesie pozyskiwania finansowania popełniają obie strony.
Brak przekonania
Wiara w powodzenie własnego biznesu, oparta na rzeczywistym przeświadczeniu jest motorem napędowym dla każdego przedsiębiorcy. Jeśli przedsiębiorca sam nie wierzy w powodzenie własnego przedsięwzięcia, inwestor tym bardziej nie będzie przekonany do inwestycji, rezygnując tym samym już na wstępie z możliwości ulokowania swojego kapitału.
* Brak rzetelnej dokumentacji *
Kolejnym błędem popełnianym przez przedsiębiorców jest brak rzetelności w przygotowaniu pełnej dokumentacji odnoszącej się do przedsięwzięcia. Nierzetelne jej przygotowanie pozbawia projekt wiarygodności. Przedsiębiorcy zazwyczaj przygotowują wszelkie materiały o swoich firmach czy też o rynku, w którym działają dosyć lakonicznie, co powodować może brak pełnego zrozumienia biznesu przez potencjalnego inwestora. Szczególnie rygorystycznej ocenie podlegają wszelkie dokumenty potwierdzające potencjał rozwoju danej firmy, analizę rynku, na którym działają, prezentowane dane finansowe czy też wszelkiego rodzaju umowy poświadczające atrakcyjność biznesu. Na ich podstawie sporządzone są analizy finansowe, których wyniki uzasadniają daną inwestycje. Podstawową zasadą, jaką powinni przyjąć przedsiębiorcy jest uczciwe podejście do potencjalnych inwestorów, czyli przedstawienie faktycznego stanu swojej firmy.
Brak racjonalnej wyceny
Następnym błędem w rozmowach z potencjalnym inwestorem jest brak racjonalnej wyceny przedsięwzięcia przez przedsiębiorcę. Oczekując od inwestora kapitału należy pamiętać, ze wartość jego inwestycji to nie tylko wniesiony kapitał oraz jego koszt, ale także koszt związanego z inwestycją ryzyka. Każdy inwestor skłaniający się do inwestycji w daną firmę chce podobnie jak przedsiębiorca zarobić na niej w przyszłości. Dzisiejszy model wyceny opiera się zasadniczo na szacowaniu możliwych przyszłych przychodów. W przypadku inwestycji na poziomie ‘start-up’, inwestorzy są w stanie dokonać wyceny metodą kosztową, jednakże i w tym przypadku są bardziej zainteresowani możliwym osiąganiem przychodów w przyszłości. Brak jednolitego podejścia do wyceny przedsiębiorstw, jest jedną z najczęstszych przyczyn rezygnacji z dokonania inwestycji.
Podobnie jak fundusze inwestycyjne VC/PE, tak inwestorzy BA różnią się nie tylko pod względem wielkości angażowanego kapitału, ale również polityki inwestycyjnej. Wszyscy inwestorzy wybierają jednak tylko takie przedsięwzięcia, które rokują ponadprzeciętny wzrost inwestycji przy odpowiedniej stopie zwrotu. Różnica, jaka istnieje pomiędzy funduszami VC/PE, a inwestorami BA wynika także ze stadium danej inwestycji, jej wielkości oraz możliwego sposobu ewentualnego z niej wyjścia.
Brak uzgodnień dotyczących zakończenia współpracy
Brak uzgodnienia możliwości ‘wyjścia z inwestycji’ może być również przyczyną fiaska prowadzonych rozmów z przedsiębiorcą. Zaangażowany w daną firmę fundusz VC/PE zazwyczaj kończy swoją aktywność biznesową po okresie 4 – 6 lat, sprzedając posiadane aktywa inwestorom strategicznym, bądź plasując jej akcje na parkiecie giełdowym. Wobec inwestycji poczynionych przez BA, nie jest powiedziane, że inwestor prywatny musi a jedynie może zdecydować się o wyjściu z danego przedsięwzięcia. Bywa, że jest zaangażowany w daną spółkę przez wiele lat, osiągając z niej stałe przychody w postaci wypłacanych dywidend.
Gdzie szukać inwestora
Wobec pozyskania inwestorów w postaci funduszy VC/PE czy też BA nasuwa się pytanie, gdzie znaleźć takiego inwestora. O ile łatwo dotrzeć do funduszy inwestycyjnych VC/PE, tak o wiele trudniej zlokalizować Aniołów Biznesu. Jedną z przyczyn jest tu fakt, że BA nie lubią zbytnio się chwalić swoim majątkiem, czy też dokonanymi inwestycjami choćby z obawy o bezpieczeństwo swoje lub swoich najbliższych.
Jedną z możliwości pozyskania inwestora w postaci funduszy VC/PE jest skorzystanie z informacji o funduszach skupionych w organizacji ‘Polskiego Stowarzyszenia Inwestorów Kapitałowych’. Podobnie jest z organizacjami skupiającymi Aniołów Biznesu, a jednym z przykładów jest ‘Lewiatan Business Angel’, grupujący aktualnie 47 członków.
Inną możliwością pozyskania inwestora jest zamieszczenie ogłoszenia w specjalistycznych serwisach internetowych, pomagających w łączeniu pomysłów inwestycyjnych z inwestorami zainteresowanymi zaangażowaniem swojego kapitału. Takie serwisy od dawna istnieją w rozwiniętych krajach, jednakże w Polsce są ciągle nowością. Jednym z przykładów może być serwis internetowy IVP.pl w którym zarejestrowanych jest 127 rzeczywistych i potencjalnych indywidualnych inwestorów, dysponujących faktycznym kapitałem z przeznaczeniem na inwestycje. Wystawiona w serwisie oferta trafia automatycznie do zapisanych w bazie inwestorów, również tych, którzy są zarejestrowani w serwisie stowarzyszonym w portalu WP.pl. Jeśli przesłane zostanie dodatkowo jej tłumaczenie na angielski, będzie zamieszczone w anglojęzycznej wersji portalu IVP.pl.
Zarówno Stowarzyszenia jak i specjalistyczne serwisy internetowe są nowymi przedsięwzięciami na polskim rynku, inaczej aniżeli na rynkach rozwiniętych jak choćby w Wielkiej Brytanii.
Kolejną możliwością znalezienia inwestora jest wynajęcie firmy konsultingowej w celu pozyskania kapitału dla firmy / pomysłu na biznes, ale w tym przypadku trzeba się liczyć z opłatą stałą za usługę biznesową już na samym początku współpracy, niezależnie od zrealizowanej transakcji i dokonania zapłaty na zasadzie „success fee”.
Niezależnie od poszukiwania inwestora, przedsiębiorcy powinni pamiętać o najważniejszych zasadach obowiązujących podczas rozmów o finansowaniu.
Pamiętaj!
• Potencjalny inwestor, tak jak i Ty chce rozwijać firmę. Chce być dla Ciebie sojusznikiem i partnerem biznesowym;
• Prezentuj inwestorowi faktyczny stan swojej firmy
• Przygotuj profesjonalny biznesplan, w którym uwzględnisz planowane perspektywy finansowe z uwzględnieniem wykorzystania kapitału danego inwestora