Poprawa nastrojów w firmach

Choć przedsiębiorcy są nadal wstrzemięźliwi i daleko im do optymizmu, jednak ich prognozy dotyczące sytuacji ekonomicznej kraju oraz kondycji firm zapowiadają w tym kwartale mocne odbicie po ostatnich miesiącach, kiedy to nastroje w MŚP były najgorsze od 2009 roku. Na ile to odbicie będzie trwałe i nie jest związane tylko z cyklem koniunkturalnym pokażą kolejne badania.

Z analiz Keralla Research wynika, że wskaźnik KERNA monitorujący nastroje w mikro, małych i średnich firmach wzrósł do minus 58,31 pkt. i jest wyższy o prawie 20 pkt. w stosunku do ubiegłego kwartału. Na wzrost wskaźnika wpłynęły głównie oczekiwania przedsiębiorców dotyczące kondycji ich własnej firmy. Ten kwartał ma być zdecydowanie lepszy dla small biznesu niż poprzedni. W sumie 44 proc. przedsiębiorców spodziewa się poprawy kondycji własnej firmy. Rok temu 39,7 proc. tak zakładało, kwartał temu zaledwie 16,7 proc.

Jednocześnie Index ZAIR (ilustrujący decyzje zakupowe) zanotował progresję do minus 64,1 pkt. co, także jest pozytywnym odczytem, tym bardziej że obecnie Index ZAIR jest nawet wyższy niż w analogicznym okresie roku ubiegłego.

Inwestycje w tym kwartale będą więc na znacznie wyższym poziomie, niż w poprzednich trzech miesiącach, co wynika m.in. z tego, że tradycyjnie już w drugim kwartale roku przedsiębiorcy chętniej wdrażają swoje plany zakupowe. Small biznes informuje o większych, niż kwartał wcześniej wydatkach prawie we wszystkich badanych obszarach. Najwięcej przedsiębiorców chce prowadzić remonty hal, pomieszczeń, modernizacje maszyn, urządzeń. MŚP będzie również ponosić wydatki na zakup maszyn, technologii, samochodów do firm.

Rok 2013 zapowiadał się jako jeden z najtrudniejszych dla MŚP. Zwłaszcza, że atmosferze recesji nie towarzyszyły żadne kontrujące pesymizm informacje. Tymczasem, jak pokazuje badanie Instytutu Keralla, już w maju większości przedsiębiorców udaje się – mozolnie, ale jednak – odbudowywać kapitał i stopniowo popuszczać gorset inwestycyjny. W tym kwartale 15 proc. firm deklaruje zwiększyć zatrudnienie, gdy jeszcze kwartał temu więcej firm cięło etaty niż je zwiększało, zakładając przede wszystkim ponury scenariusz dla swojej firmy.

Zdaniem analityków Keralla Research, nie należy się jednak z pewnością doszukiwać informacji, świadczących o zażegnaniu problemów gospodarczych. Wciąż ponad 43 proc. badanych nie chce inwestować i bardzo ostrożnie podchodzi do kwestii wydatków firmowych. Liczne są też głosy krytyczne dotyczące kondycji gospodarczej kraju i tego jak się w Polsce prowadzi biznes. Powrót do wyników prezentowanych w kolorze zielonym – wciąż przed nami. Tym bardziej, że już ponad połowa przedsiębiorców uważa, że gospodarki Europy, w tym Polski wyjdą z kryzysu i poprawi się kondycja ekonomiczna krajów dopiero w 2015 roku lub później.

Szczegółowe wyniki badania Keralla Research.

Ponad 47 proc. przedsiębiorców uważa, że kondycja gospodarcza Polski w poprzednich 3 miesiącach uległa pogorszeniu. Tym samym zmniejszył się odsetek pesymistów, w stosunku do ubiegłego kwartału (wówczas 64,8 proc.) oraz w relacji do 2 kw. roku ubiegłego (kiedy 49,2 proc. tak właśnie oceniała sytuację).

Grupa optymistów nadal jest stosunkowo niewielka, obecnie tylko 5 proc. small biznesu ocenia, że sytuacja ekonomiczna kraju polepszyła się w ostatnich trzech miesiącach.

Złe informacje przynosi odczyt danych monitorujących ocenę kondycji własnej firmy – już prawie 45 proc. przedsiębiorców uważa, że sytuacja w ich firmie pogorszyła się w poprzednich 3 miesiącach. To niestety kolejny rekord i najwyższy odsetek pesymistów zarejestrowany od 2009 roku. Pozytywnie oceniających kondycję przedsiębiorstw jest jedynie 18,5 proc.

Z odczytu danych monitorujących ocenę kondycji własnej firmy wynika, że 36 proc. przedsiębiorców uważa, że sytuacja w ich firmie pogorszyła się
w poprzednich 3 miesiącach. Pozytywnie oceniających kondycję firmy jest jedynie 11 proc.

Ponad połowa badanych uważa, że sytuacja ekonomiczna przedsiębiorstwa nie zmieniła się ani na lepsze ani na gorsze w ostatnim czasie (52,8 proc.).

Instytut Keralla Research zarejestrował od początku prowadzenia badania, czyli od 2009 roku. Spowolnienie rozwoju gospodarki kraju jest już realnym scenariuszem podzielanym przez coraz liczniejszą grupę przedsiębiorców reprezentujących tzw. small biznes.

Aktualnie tylko 6,7 proc. przedsiębiorców wierzy, że sytuacja gospodarcza kraju polepszy się w tym kwartale.

Kondycja ekonomiczna kraju w tym kwartale polepszy się – tak uważa blisko co czwarty przedsiębiorca (23,5 proc.). Warto wszakże odnotować, że po raz pierwszy od roku, odsetek optymistów wzrósł powyżej 20 punktów proc.

Równocześnie – co istotne – do 17,3 proc. spadł udział prognozujących, że sytuacja gospodarcza kraju pogorszy się w tym kwartale. Rok temu 31,8 proc. zakładało czarny scenariusz, kwartał temu 45,5 proc., stąd obecny wynik można ocenić jako wyraźnie lepszy.

Ten kwartał będzie zdecydowanie lepszy dla small biznesu niż poprzedni. W sumie 44 proc. przedsiębiorców spodziewa się poprawy kondycji własnej firmy. Rok temu 39,7 proc. tak zakładało, kwartał temu zaledwie 16,7 proc., zatem to kolejny znaczny wzrost nadziei na poprawę.

13,8 proc. badanych obawia się mocno o swoją przyszłości i prognozuje niestety raczej pogorszenie sytuacji ekonomicznej firmy.

Kiedy postawiliśmy pytanie o koniec kryzysu po raz pierwszy w 2009 roku usłyszeliśmy, że kryzysu w Polsce nie ma. Rząd jednocześnie utrwalał informację o zielonej wyspie, konsumpcja była na relatywnie wysokim poziomie, bezrobocie też nie rosło tak jak obecnie, a największe inwestycje drogowe i infrastrukturalne były przed nami. Przedsiębiorcy MŚP, także początkowo sądzili, że kryzys to drobny epizod. W 2009 roku zapytaliśmy firmy kiedy sytuacja ekonomiczna w Europie, na świecie w tym w Polsce poprawi się i kraje wyjdą z kryzysu – wówczas niemal 60 proc. ankietowanych mówiła: nastąpi to w drugiej połowie 2010..., najpóźniej w 2011.

Na tak samo brzmiące pytanie, ale zadane rok później już 73 proc. badanych odraczało termin końca problemów gospodarczych na koniec 2011 lub wskazywało, że kryzys w najgorszym wypadku skończy się w 2012. Jak solidnie należało modyfikować to podejście pokazywały odczyty w kolejnych kwartałach. Przybywało realistów – nazywanych czasem pesymistami, a optymiści topnieli w oczach. Cięcie optymizmu ilustruje zmiana postaw uchwycona w pomiarze na koniec 2012 roku w relacji do drugiego kwartału tego roku. Raptem w kilka miesięcy do 57,5 proc. wzrósł odsetek przekonanych, że kryzys będzie mieć finał w 2015 lub później. Wcześniej takie oceny wyrażało jedynie 14,2 proc., a maksymalnie 22 proc. badanych. W tym samym czasie nawet rok 2014 okazał się być dla wąskiej grupy przedsiębiorców realny jako kres problemów gospodarek światowych. Spadek takich ocen do 24 proc. z 72 proc. można z czystym sumieniem określić jako spektakularny.

Z przeprowadzonego badania Keralla Research wynika, że wskaźnik nastrojów przedsiębiorstw KERNA wzrósł do poziomu minus 58,31 pkt. i jest o wyższy o 19,38 pkt. w stosunku do ubiegłego kwartału. Co ważne, porównując do analogicznego okresu roku 2012 jest on niższy tylko o 1,07 pkt. Tak więc mimo wciąż słabych danych dotyczących gospodarki pesymistyczne nastroje nie pogłębiają się, a trend negatywny został – przynajmniej czasowo – zahamowany.

Na wskaźnik KERNA wpływają opinie przedsiębiorców dotyczące kondycji ekonomicznej kraju oraz kondycji własnej firmy. W tym kwartale wzrost KERNA to efekt głównie lepszej oceny przyszłej kondycji własnej firmy. Wskaźnik cząstkowy tego obszaru wzrósł niemal o całe 55 pkt. Również prognozowana lepsza sytuacja gospodarcza kraju miała wpływ na wyższe wskazania wskaźnika – w tym obszarze odnotowano wzrost o 34 pkt.

Index ZAIR informujący o skali zakupów (inwestycje w MŚP) oparty jest na wskazaniach o wydatkach na inwestycje i rezygnacjach z nich. W tej edycji badania INDEX ZAIR wyniósł minus 64,1 pkt., co oznacza wzrost o prawie 10 pkt. w stosunku do poprzedniego kwartału (74,2 pkt.). Licząc w relacji do analogicznego kwartału roku ubiegłego ZAIR wzrósł o 4,7 pkt. (r/r).

Inwestycje w tym kwartale będą na znacznie wyższym poziomie, niż w poprzednich trzech miesiącach, co wynika m.in. z tego, że tradycyjnie już w drugim kwartale roku przedsiębiorcy chętniej wdrażają swoje plany zakupowe. Co ważne jednak inwestycje będą na wyższym poziomie, niż rok temu o tej samej porze. Mimo utrzymującego się spowolnienia gospodarczego przedsiębiorcy MŚP nie kontynuują restrykcyjnej polityki wstrzymywania zakupów. Small biznes informuje o większych, niż kwartał wcześniej wydatkach prawie we wszystkich badanych obszarach. Najwięcej przedsiębiorców chce prowadzić remonty hal, pomieszczeń, modernizacje maszyn, urządzeń. MŚP będzie również ponosić wydatki na zakup maszyn, technologii, samochodów do firm. Więcej też firm będzie zatrudniać, niż zwalniać. W tym kwartale 15 proc. firm deklaruje też, że zwiększy liczbę pracowników w przedsiębiorstwie.

Badanie przeprowadzono na próbie N=600 przedsiębiorstw zatrudniających do 250 osób (MŚP – mikro, małe i średnie firmy). Próba jest ogólnopolska, reprezentatywna. W badaniu biorą udział wyłącznie firmy prywatne, prowadzące aktywną działalność zarobkową (firmy aktywne, niepaństwowe). Badanie przeprowadzono techniką CATI.