Na czym polega oszczędzanie w ramach PPK?
PPK to skrót od nazwy Pracownicze Plany Kapitałowe. To powszechny, dobrowolny system oszczędzania, w którym pracownicy zatrudnieni w dowolnych firmach czy instytucjach na podstawie stosunku pracy mogą odkładać pieniądze na starość. W system ten zaangażowane są środki odkładane przez pracownika, ale dokładają się do nich pracodawca i państwo.
Program Pracowniczych Planów Kapitałowych ruszył z dniem 1 lipca 2019 roku, ale wówczas jedynie pracownicy największych firm, zatrudniających co najmniej 250 osób, mogli skorzystać z PPK obowiązkowo tworzonych przez pracodawców. Niemniej jednak od 1 stycznia 2021 roku już wszystkie podmioty gospodarcze i jednostki sektora finansów publicznych musiały wdrożyć PPK u siebie.
Pracownicy pomiędzy 18. a 55. rokiem życia byli automatycznie wpisywani do PPK i z ich wynagrodzenia były potrącane środki. Jeśli dana osoba nie chciała uczestniczyć w Pracowniczych Planach Kapitałowych, musiała to zgłosić pracodawcy w formie rezygnacji.
Funkcjonowanie PPK regulują przepisy ustawy z dnia 4 października 2018 roku o pracowniczych planach kapitałowych. Polegają one na tym, że przedsiębiorca zawiera w imieniu i na rzecz zatrudnionych pracowników umowę o prowadzenie PPK z wybraną instytucją finansową. Udział w PPK oznacza, że z wynagrodzenia pracownika co miesiąc odprowadzana jest składka na rachunek PPK w wysokości 2 proc. jego pensji, choć może zostać obniżona maksymalnie do 0,5 proc. pensji. Jednocześnie jego konto zasilane jest przez:
pracodawcę – podstawowa wpłata wynosi 1,5 proc. wynagrodzenia pracownika, ale można zadeklarować większą wpłatę w wysokości maksymalnie 2,5 proc. wynagrodzenia,
państwo – z budżetu państwa na rachunek w PPK przelewana jest jednorazowo wpłata powitalna w wysokości 250 zł i co roku dopłata roczna w wysokości 240 zł.
Jak inflacja wpływa na oszczędności PPK?
Czy rosnąca inflacja w Polsce wpływa na wysokość oszczędności zgromadzonych przez Polaków w PPK? Na szczęście nie, ponieważ fundusze chronią środki przed utratą wartości. Wszystko dzięki szczególnej konstrukcji takich planów. Z uwagi na fakt, że PPK to fundusze zdefiniowanej daty, w portfelu osób zbliżających się do osiągnięcia wieku emerytalnego zwiększa się liczba tzw. instrumentów bezpiecznych, które w mniejszym stopniu reagują na zawirowania pojawiające się na rynku akcji. Lokowanie środków przez fundusze zarządzające PPK w bezpieczne aktywa pozwala na zachowanie realnej wartości pieniądza w czasie.
Wyniki z I kwartału 2022 roku pokazują, że fundusze zdefiniowanej daty pozostają na plusie, choć oddziałują na nie w sposób negatywny rosnące stopy procentowe zniżkujące akcje oraz wysoka inflacja.
Czy PPK nadal się opłaca?
W Pracowniczych Planach Kapitałowych Polacy zgromadzili już 9 mld zł, z czego połowa pochodzi od uczestników, a połowa od pracodawcy i państwa. Wskazuje to na popularność takiego dobrowolnego trybu oszczędzania na emeryturę. Zdaniem wiceprezesa Polskiego Funduszu Rozwoju PPK są obecnie najbardziej opłacalnym sposobem inwestowania, ale czy obiektywnie rzecz ujmując, rzeczywiście tak jest? Pieniądze gromadzone w takich planach są lokowane w funduszach zdefiniowanej daty, np. Fundusz 2025, Fundusz 2030, Fundusz 2035 i tak dalej. Zdefiniowana data określa rok, w którym oszczędzający osiągną pułap wieku 60 lat lub który jest najbliżej takich okrągłych urodzin.
Wszystko podyktowane jest tym, że im bliżej jest moment przejścia na emeryturę przez uczestnika PPK, tym ostrożniej zarządzający funduszem muszą inwestować. Różnice w podejściu zarządzających PPK są widoczne w ich wynikach. Im dłuższy czas inwestowania, tym fundusze lokują pieniądze w bardziej ryzykowne instrumenty.
Warto podkreślić, że pieniądze odkładane w PPK są własnością oszczędzającego i można je wypłacić w dowolnym momencie. Jeśli stanie się to przed ukończeniem 60 lat przez daną osobę, to wypłata nie obejmie wpłaty powitalnej i dopłat rocznych dokonywanych przez państwo, a dodatkowo zwrot środków zostanie pomniejszony o 30 proc. pieniędzy pochodzących z wpłat pracodawcy oraz o 19 proc. podatku od zysków kapitałowych.
Takich negatywnych konsekwencji finansowych przy wcześniej wypłacie pieniędzy z PPK unikniesz, jeśli dokonasz jej w szczególnie trudnej sytuacji życiowej, np. zachorujesz Ty, Twój małżonek lub dziecko. Choroba musi się znaleźć w wykazie umieszczonym w ustawie o PPK. Wtedy masz prawo bez dodatkowych obciążeń finansowych wypłacić do 25 proc. zgromadzonej w PPK kwoty. Podobnie będzie w przypadku całkowitej niezdolności do pracy, orzeczonego umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności w stosunku do uczestnika PPK. Całkowitą kwotę oszczędności można też wypłacić w celu pokrycia wkładu własnego na mieszkanie przy zaciąganiu kredytu hipotecznego, ale pieniądze trzeba zwrócić do PPK w ciągu 15 kolejnych lat.