Spółki skarbu państwa biorą pod lupę swoją współpracę z PFN

W piątek Grupa Azoty poinformowała, że złożyła do prokuratury zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa "w sprawie wyrządzenia spółce szkody w wielkich rozmiarach polegającej na doprowadzeniu do powstania oraz działań i zaniechań dotyczących podejrzenia nieprawidłowości i niezgodności z prawem funkcjonowania Polskiej Fundacji Narodowej (PFN), z wykorzystaniem wielomilionowych środków finansowych pochodzących od spółki, tj. o czyn z art. 296 par. 3 kodeksu karnego".

- W najbliższych dniach i tygodniach podejmiemy podobne działania w innych obszarach - zapowiedział prezes Grupy Azoty Adam Leszkiewicz.

- W przypadku Polskiej Fundacji Narodowej rażący jest fakt, że przy jej tworzeniu w 2016 r. zobowiązano się bezwarunkowo przez okres 10 lat do łącznych wpłat na kwotę 45,5 mln zł i nie zagwarantowano możliwości wycofania się z finansowania fundacji, nawet w przypadku pogorszenia sytuacji finansowej spółki - zaznaczył.

Oprócz Grupy Azoty fundatorami PFN jest 17 spółek Skarbu Państwa. PAP zapytała je, czy będą kontynuować współpracę z Polską Fundacją Narodową, czy według ich oceny sposób powołania i działanie fundacji było nieprawidłowe, czy będą składać zawiadomienia do prokuratury.

- Jednym z elementów prac zarządu spółki, powołanego 19 marca 2024 r., jest analiza zawartych w ostatnich latach przez Totalizator Sportowy (TS) umów i porozumień - zaznaczyło biuro prasowe Totalizatora Sportowego, dodając, że zaangażowanie finansowe spółki w projekt Polskiej Fundacji Narodowej "nie stanowi wyjątku od tej zasady".

W przekazanym PAP oświadczeniu zaznaczono, że spółka negatywnie ocenia działalność Polskiej Fundacji Narodowej, której między innymi celem jest promowanie wizerunku Polski za granicą i wspieranie polskiej gospodarki. - Utworzenie Polskiej Fundacji Narodowej nie było projektem merytorycznym, a efekty jej dotychczasowej działalności są absolutnie wątpliwe - podkreślił TS. Według Totalizatora kwestie te powinny być "niezwłocznie" zbadane przez nowy zarząd PFN i w przypadku stwierdzenia jakichkolwiek nieprawidłowości zgłoszone do odpowiednich organów.

W maju 2024 r. w Polskiej Fundacji Narodowej powołano nowy zarząd. Spółka aktualnie prowadzi analizę dalszej zasadności współpracy z PFN uwzględniając zmiany w zarządzie fundacji - podkreśliło biuro prasowe TS.

Jednym z fundatorów PFN jest PKO Bank Polski. - Bank analizuje dotychczasowe zaangażowanie spółki w PFN i zasadność jego kontynuowania - poinformowała ekspertka Departamentu Komunikacji Korporacyjnej PKO BP Agnieszka Szymańska-Grodecka. Dodała, że sprawozdania finansowe fundacji są dostępne na stronie internetowej.

Grupa Tauron przyznała, że w sprawie PFN "nie zostały podjęte decyzje" a KGHM Polska Miedź poinformował natomiast, że jako jedna ze spółek tworzących Fundusz Założycielski PFN przekazuje coroczne wpłaty na działalność statutową fundacji, w kwotach wynikających ze jej statutu. - Aktualnie spółka analizuje dokumentację, jaka została jej przekazana w związku z zaangażowaniem w projekt PFN - poinformował KGHM.

Rzecznik prasowy PKP Michał Stilger poinformował, że łącznie w latach 2016-2023 przewoźnik wpłacił na rzecz PFN 25 mln zł. - W tym roku spółka Polskie Koleje Państwowa nie przekazywała i nie planuje przekazywać środków finansowych na rzecz Polskiej Fundacji Narodowej. Obecnie w PKP S.A. trwa przegląd polityk i działań dot. zaangażowania społecznego. Decyzje dotyczące tego obszaru będą podejmowane w późniejszym czasie - wyjaśnił.

Przedstawiciele niektórych fundatorów przekazali nieoficjalnie PAP, że spółki oczekują jasnego stanowiska od organu nadzorującego jakim jest w stosunku do nich Ministerstwo Aktywów Państwowych, co do dalszej współpracy z PFN. Decyzję co dalej, uzależniają też od określenia przez nowy zarząd PFN kierunków działania dla fundacji.

Jeżeli zarząd PFN w wyniku audytu dopatrzy się nieprawidłowości, powinien skierować zawiadomienie do prokuratury - dodał jeden z rozmówców PAP z grona fundatorów PFN.

Polska Fundacja Narodowa została powołana w listopadzie 2016 r. decyzją ówczesnej premier Beaty Szydło.

PFN założyły: Enea, Energa, PGE, Grupa Azoty, Lotos, Tauron, PKN Orlen (obecnie Orlen - PAP), PGNiG, PZU, PKO BP, GPW, KGHM, Totalizator Sportowy, Polska Wytwórnia Papierów Wartościowych, Polskie Koleje Państwowe, Polski Holding Nieruchomości i Polska Grupa Zbrojeniowa. Zadaniem fundacji miała być promocja wizerunku Polski za granicą.

Budżet Polskiej Fundacji Narodowej kształtował się w przedziale od 38 mln zł (2022) do 115 mln zł (2019) rocznie - łącznie w latach 2017-2022 wyniósł 471 mln zł.

Kontrola NIK w 2018 r. przeprowadzona w spółkach Skarbu Państwa, które były fundatorami PFN, wykazała, że w latach 2015-2017 wydały one na działalność sponsoringową, usługi doradcze i medialne ponad 1,5 mld zł. NIK stwierdziła nieprzestrzeganie zasad i procedur, a większość spółek nie miała kontroli nad dotowaną przez nie Polską Fundacją Narodową – wskazano w raporcie.

21 lutego 2024 r. minister kultury i dziedzictwa narodowego odwołał Radę Polskiej Fundacji Narodowej. "Decyzja została podjęta ze względu na brak transparentności w działaniach realizowanych przez PFN" - wyjaśnił resort.

Według danych z ostatniego, dostępnego na stronach PFN sprawozdania z działalności za 2022 r., fundacja zrealizowała w tym czasie 25 projektów za 38 907 725, 80 zł. W 2021 r. fundacja zrealizowała również 25 projektów za 43 504 728,69 zł.