Żeby wyjaśnić różnice między zdolnością prawną a zdolnością do czynności prawnych, najpierw warto dowiedzieć się, co to jest w ogóle podmiotowość prawna.
Co to jest podmiotowość prawna?
Pojęcie podmiotowości prawnej może być interpretowane na różne sposoby. Jedno ze stanowisk zakłada, że podmiotowość prawna jest to kategoria, która zawiera w sobie zarówno zdolność prawną, jak i zdolność do czynności prawnych. Inne stanowisko zakłada, że jest to pojęcie abstrakcyjne. W kontekście prawa trzeba bowiem mówić wyłącznie o stosunku prawnym albo o prawie podmiotowym. Trzecie stanowisko natomiast zakłada, że istnieje rozróżnienie między podmiotowością prawną a zdolnością prawną, traktując tę pierwszą jako kategorię zdecydowanie szerszą.
Zdolność prawna
Zdolność prawna przysługuje każdemu człowiekowi od chwili urodzenia aż do śmierci. Żeby mieć zdolność prawną, nie trzeba być pełnoletnim. Przecież podmiotem praw i obowiązków są np. dzieci, które dziedziczą po rodzicach majątek. To, że dziecko się urodziło, potwierdzone jest urzędowym aktem urodzenia. Po śmierci sporządzany jest akt zgonu.
W momencie przyjścia na świat nabywamy możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków. Przysługuje ona każdemu człowiekowi, nie można się jej zrzec. Nie może być ograniczona ani przeniesiona na inną osobę w drodze czynności prawnej. Warto zaznaczyć, ze sama zdolność prawna nie jest zależna również od zdrowia tak fizycznego, jak i umysłowego. Przysługuje ona również żywym noworodkom, które są dotknięte dysfunkcjami.
Wypada jednak podkreślić fakt, że pojawiają się opinie prawne, które przekonują, że zdolność prawna nie należy się wszystkim.
Czynność prawna różni się od zdolności do czynności prawnych. Jej posiadanie zależy od wieku i tego, czy konkretna osoba została ubezwłasnowolniona.
Przepisy kodeksu cywilnego dają więc zdolność prawną każdej osobie. Kodeks ten określa stosunku między osobami fizycznymi a prawnymi. Jeśli mówimy o osobie fizycznej, to rozumiemy przez to jednostkę ludzką. Gdy mówimy o osobie prawnej, mamy na myśli twór społeczny, któremu przyznaje się prawną podmiotowość. W teorii i w praktyce dopuszczalne jest, żeby funkcjonowały jednostki organizacyjne, które nie mają osobowości prawnej, ale mają zdolność prawną. Wtedy nazywa się je ułomnymi osobami prawnymi.
Zdolność do czynności prawnych
Trzeba też wiedzieć, że pojęcie zdolności do czynności prawnych nie zostało dokładnie zdefiniowane. Stosuje się jednak następujące rozumienie tego pojęcia. Zdolność do czynności prawnych jest to możliwość nabywania praw i zaciągania zobowiązań poprzez dokonanie określonych działań. Zdolność taką mają osoby fizyczne i prawne. W odróżnieniu od zdolności prawnej zakres zdolności do czynności prawnych jest różny. Ma na niego wpływ wiek osoby, to, czy jest ona w związku małżeńskim, czy jest ubezwłasnowolniona. W odniesieniu do czynności prawnych mogą istnieć ograniczenia. Podkreślić jednak trzeba, że zakres zdolności prawnych nie może być szerszy od zdolności prawnej.