W latach 70-tych i 80-tych Polska zrealizowała w Iraku ok. 25 dużych projektów inwestycyjnych, w tym m. in. stalownię koło Basry, stalownię w Kurdystanie (w miejscowości Szamszemal, roboty budowlane), instalację kwasu fluorowodorowego w zakładach chemicznych Al-Kaim, kopalnię siarki w Miszraku, cukrownię w Mosulu, cementownię w Faludży, wapiennik w Kerbali, ok. 150 km autostrady Ramadi-Bagdad, ok. 200 km. drogi szybkiego ruchu Bagdad-Al-Nasirija, most w Badżi i most na obwodnicy Bagdadu, radioteleskop na Mount Cork w Kurdystanie, osiedle mieszkaniowe w Mosulu, 5 farm drobiarskich w Suwajra, wytwórnie betonów komórkowych w Kerbali i Diwaniji, sieć wodno-melioracyjną w Abu Ghreib, Radwaniji, Faludży, Chalis, zaporę wodną w Szatt el-Arab, wykonanie mapy rozwoju przestrzennego Bagdadu.
W związku z inwazją Iraku na Kuwejt i wprowadzeniem przez Radę Bezpieczeństwa ONZ embarga ekonomicznego wobec Iraku, Rada Ministrów RP wydała w dniu 13 sierpnia 1990 r. rozporządzenie wprowadzające czasowy zakaz obrotu towarowego z tym krajem.
W praktyce oznaczało to zawieszenie polsko-irackich stosunków gospodarczych. Zerwano lub zawieszono realizację kontraktów towarowych i usługowych, Irak wstrzymał płatności za kontrakty już zrealizowane, zawieszone zostały rozmowy i negocjacje w sprawie nowych kontraktów.
Później obrót towarowy z Irakiem regulować zaczęły rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ. Zgodnie z rezolucją nr 986 z 1995 r. oraz następnymi, w 1997 r. uruchomiono program "ropa za żywność". Polega on na realizacji dostaw towarowych do Iraku w zamian za płatności ze środków, które Komitet Sankcji RB ONZ gromadzi na specjalnym rachunku, a pochodzących z eksportu irackiej ropy. Poszczególne rezolucje precyzują warunki, asortyment i wielkość dostaw towarowych, które mogą być dostarczane Irakowi.
Od momentu wprowadzenia embarga Rady Bezpieczeństwa ONZ na handel z Irakiem nasze obroty handlowe z tym krajem ustawicznie malały i w chwili obecnej są minimalne. W 1998 r. obroty wynosiły 557 tys. USD, a w 1999 roku - 292 tys. USD, z czego polskieksport - 285 tys. USD, natomiast import - 7 tys. USD. W roku 2000, według danych CIHZ, wymiana handlowa z Irakiem ograniczyła się do polskiego eksportu, który wyniósł 501,8 tys. USD, by rok później zmaleć do 400 tys. USD, a w ciągu 11 miesięcy 2002 roku osiągnął wartość 100 tys. USD.
Polska od początku lat 90-tych podejmowała próby odbudowy stosunków gospodarczych z Irakiem w ramach możliwości i ograniczeń wynikających z nałożonych sankcji.
Wiele polskich firm poniosło w Iraku straty materialne i finansowe. Powstały one w wyniku działań wojennych oraz z tytułu rekwizycji sprzętu firm zagranicznych, przeprowadzonego na podstawie dekretu prezydenta Iraku z 1992 r.
Rezolucja nr 692 (maj 1991 r.) Rady Bezpieczeństwa ONZ ustanowiła zasady utworzenia Funduszu Kompensacyjnego Narodów Zjednoczonych oraz Komisji Kompensacyjnej Narodów Zjednoczonych (UNCC), jako organów Rady Bezpieczeństwa do spraw wyrównania strat poniesionych przez państwa, podmioty gospodarcze i osoby fizyczne w wyniku inwazji i okupacji Kuwejtu przez Irak. Strona polska wystąpiła do Komisji Kompensacyjnej z roszczeniami na łączną kwotę 187 mln USD - w tym ok. 163 mln roszczeń przedsiębiorstw, 22,4 mln USD roszczeń osób fizycznych oraz 2 mln USD roszczeń skarbu państwa.
Jeśli chodzi o osoby fizyczne, to proces wypłat odszkodowań rozpoczął się w marcu 1997 r. (wcześniej było embargo na ropę - zniesione częściowo w listopadzie 1996 r.). Podpisano wówczas porozumienie między Irakiem a ONZ - "ropa za żywność". Do chwili obecnej Ministerstwo Gospodarki wypłaciło odszkodowania w kwocie 17.133.414,18 USD prawie wszystkim uprawnionym osobom z ogólnej liczby 3030 osób, które złożyły wnioski o odszkodowania do UNCC.
Biuro ds. Funduszu Kompensacyjnego przekazało do Genewy wnioski roszczeniowe 15 polskich przedsiębiorstw na sumę 163 mln USD. Część odszkodowań już wypłacono. Obecnie Ministerstwo jest zaangażowane w proces uzupełniania danych dotyczących pozostałych roszczeń (dwie firmy złożyły odwołanie). Sytuacja w Iraku nie będzie miała żadnego wpływu na wypłatę odszkodowań dla polskich firm. Niezbędne środki finansowe zostały już zgromadzone przez Komisję Kompensacyjną ONZ.
W ramach roszczeń zgłoszonych przez skarb państwa (MSZ i MWGiZ), Komisja Kompensacyjna przekazała rządowi polskiemu odszkodowania w wysokości 897.313,00 USD. Łącznie tytułem odszkodowań ONZ Ministerstwo Gospodarki wypłaciło 22.374.776,18 USD.
Tymczasem coraz więcej polskich przedsiębiorstw widzi swoją szansę w odbudowie zniszczeń wojennych w Iraku. Organizują swoje przedstawicielstwa w tym państwie, startują w przetargach, szukają nowych kontraktów. Żeby tylko nie skończyło się tak, jak przed laty…
Źródło: Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej