Od kilku dni trwa wśród polityków publiczna dyskusja odnosząca się do Ślązaków, w związku z tym, że Prawo i Sprawiedliwość w swoim raporcie o stanie państwa , przywołało sprawę znaczenia "śląskości".
Lucyna Nowak podkreśla, że 9 lat temu odpowiedzi były jednoznaczne - można było zadeklarować tylko jedną narodowość. Inną niż polska zgłosiło1,43 proc. obywateli polskich. Najliczniejszą grupą byli właśnie Ślązacy.
Badania socjologiczne wyraźnie pokazują, kto się deklaruje Ślązakiem, kto uważa się za "Ślązaka i Polaka" ewentualnie "Ślązaka i Niemca" czy Czecha - powiedział Polskiemu Radiu prof. Adam Bartoszek z Uniwersytetu Śląskiego. Jest on współautorem raportu o tożsamości młodych Ślązaków " Między patriotyzmem lokalnym a europejskością" z końca 2009 roku.
Wyłącznie za Ślązaków, częściej uważają się ludzie młodzi z biedniejszych rodzin, czasem nawet zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Badania przeprowadzono wśród 4000 uczniów szkół gimnazjalnych i średnich województwa śląskiego w ramach programu Narodowego Centrum Kultury - "Patriotyzm jutra". Profesor Bartoszek uważa, że w wynku obecnego sporu polityków o tożsamość Ślązaków, wielu z nich w tegorocznym spisie powszechnym określi się jako Polak- Ślązak, ale jeszcze więcej zadeklaruje jako tylko Ślązak.
Lech Nijakowski z Instytutu Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego przyznaje, że wśród etnografów, socjologów, kulturoznawców trwa dyskusja, czy Ślązacy spełniają kryteria mniejszości narodowej, zapisane w ustawie o mniejszościach z 2005 roku. Dodaje, że bez wątpienia Ślązacy są grupą etniczną o wyrazistej odrębności, o własnej pamięci różniącej się w wielu wymiarach od pamięci zbiorowej zbiorowej społeczeństwa polskiego - przykładem jest służba w Wehrmachcie podczas II wojny światowej. Z tego punktu widzenia, spór jest nierozstrzygnięty - mówi Lech Nijakowski. Podkreśla, że w związku z tym ewentualne dopisanie do ustawy o mniejszościach języka śląskiego, czego domagają się niektórzy działacze stowarzyszeń śląskich, będzie zawsze decyzją polityczną. Mogą się bowiem pojawić - dodaje - ekspertyzy zarówno "za" i "przeciw".
Ustawa o mniejszościach narodowych z 2005 roku zobowiązuje statystyków do podawania w wynikach spisów ludności struktury mniejszości narodowych i etnicznych. W ustawie wymienia się ich trzynaście mniejszości narodowych i etnicznych, a także Kaszubów, którzy mają taki status ze względu na odrębność językową.
