200 lat temu, 6 stycznia 1813 r., w Ławkach koło Trzemeszna (Wielkopolskie) urodził się Hipolit Cegielski - nauczyciel, filolog, przemysłowiec, wydawca i działacz społeczny, jeden z najwybitniejszych Wielkopolan. Rok 2013 jest, decyzją Sejmu RP, rokiem Hipolita Cegielskiego.
"Hipolit Cegielski i jego następcy wyszli z założenia, że o Polskę należy walczyć nie bronią, ale pracą organiczną u podstaw, zwłaszcza w byciu konkurencyjnym i lepszym od zaborców; dzięki jego działalności patriotycznej udało się np. skutecznie przeprowadzić powstanie wielkopolskie" - powiedział w czasie uchwalania roku Hipolita Cegielskiego PAP prezes Towarzystwa im. Hipolita Cegielskiego, Marian Król. Cegielski urodził 6 stycznia 1813 roku w Ławkach koło Trzemeszna, jako syn Michała i Józefy z Palkowskich. Kształcił się w Trzemesznie w gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu. Był szkolnym prymusem, dzięki temu otrzymał stypendium rządowe i rozpoczął studia z filologii klasycznej na uniwersytecie berlińskim (1835 - 1840), tam uzyskał tytuł doktora filozofii. Według historyków w jego życiu można wyróżnić dwa wyraźne etapy. W pierwszym z nich (do 1846 roku) zdobywał wykształcenie a następnie pracował jako nauczyciel oraz prowadził badania naukowe w dziedzinie językoznawstwa. W 1846 r. Cegielski nie
podporządkował się decyzji władz pruskich, nakazującej przeprowadzanie kontroli w mieszkaniach polskich uczniów, za co został usunięty ze stanowiska nauczyciela. Zmuszony do rezygnacji z posady nauczyciela założył w Bazarze sklep z wyrobami żelaznymi, z którego w krótkim czasie wyrosły warsztaty naprawcze a następnie fabryka. Cegielski odnosił sukcesy gospodarcze mimo ostrej konkurencji ze strony przedsiębiorców niemieckich i żydowskich. Jego fabryka stała się najważniejszym polskim zakładem przemysłowym w Poznaniu, a on sam najwybitniejszym polskim przemysłowcem w zaborze pruskim. Jednocześnie od początku lat 40. XIX wieku H.Cegielski angażował się w działalność społeczną i wydawniczą. W 1848 r. zaczął wydawać w Poznaniu pierwszy niezależny dziennik polski "Gazetę Polską", a po jej upadku w 1859 roku, założył narodowo-liberalny "Dziennik Poznański". Krótko, w 1849 roku, był posłem do sejmu pruskiego, później działał w polskim komitecie wyborczym. Jeszcze, jako nauczyciel związał się z Karolem Marcinkowskim
i jego Towarzystwem Naukowej Pomocy dla Młodzieży Wielkiego Księstwa Poznańskiego. Po śmierci Marcinkowskiego pełnił w Towarzystwie różne obowiązki w tym funkcję wiceprezesa w latach 1850 - 1868. Dzięki pracy Cegielskiego Towarzystwo stało się największą instytucją stypendialną w zaborze pruskim. Cegielski dodatkowo aktywnie działał w Towarzystwie Przemysłowym, którego był prezesem; Centralnym Towarzystwie Gospodarczym, którym kierował w latach 1865 - 1868; oraz Poznańskim Towarzystwem Przyjaciół Nauk. Zmarł 30 listopada 1868 r w Poznaniu. "Wraz z jego śmiercią społeczeństwo polskie utraciło jednego z przywódców, który w szczególny sposób przyczynił się do budowania jego kulturowej tożsamości i rozpoczęcia gospodarczej modernizacji. Zadecydowały o tym jego wiedza, aktywność społeczna i gospodarcza jak również temperament, charyzma świetnego mówcy oraz pragmatyzm i upór w działaniu. Cegielski był nauczycielem, przemysłowcem, społecznikiem, ale także kochającym mężem i ojcem zatroskanym o zdrowie i pomyślność
członków rodziny. Łączył w sobie wiedzę i wielką kulturę osobistą z humanistycznymi i liberalnymi ideałami oraz z głębokim zrozumieniem dla spraw materialnych i rozwoju gospodarczego ziem polskich, stanowiących ważny element popieranej i rozwijanej przez niego na gruncie poznańskim pracy organicznej" - napisał o Cegielskim poznański historyk Tadeusz Janicki z Zakładu Historii Gospodarczej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. W związku z rocznica urodzin Cegielskiego powstaje film dokumentalny zatytułowany "Poezja i maszyny. Hipolit Cegielski 1813-1868"; reżyseruje go dokumentalista Jacek Kubiak.(PAP) kpr/ ls/
