Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego ponownie odmówiła ujawnienia Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka swych statystyk podsłuchów i innych działań operacyjnych. HFPC odwoła się od tej decyzji.
Jak podano na stronach internetowych HFPC, szef ABW gen. Krzysztof Bondaryk 24 sierpnia wydał decyzję administracyjną odmawiającą uwzględnienia wniosku HFPC z 2009 r. o ujawnienie informacji publicznej nt. danych statystycznych form kontroli operacyjnej ABW.
Bondaryk powołał się na przepisy ustawy o ochronie informacji niejawnych, które - jego zdaniem - uniemożliwiają dostęp do tych danych, gdyż są priorytetowe wobec ustawy o dostępie do informacji publicznej. ABW uznało, iż informacje, o które wnosiła Fundacja, a przede wszystkim ich zakres, w świetle ustawy o ochronie informacji stanowią tajemnicę oznaczoną klauzulą "poufne", a w niektórych przypadkach nawet "tajne".
Według ABW fakt, że po niedawnej zmianie prawa prokurator generalny Andrzej Seremet mógł ujawnić Sejmowi ogólne statystyki kontroli operacyjnej wszystkich służb specjalnych nie oznacza, że każda służba może teraz ujawniać statystyki takich swych działań. Zdaniem ABW informację jawną stanowi tylko łączne zestawienie takich danych, obejmujących wszystkie służby.
Fundacja złoży wniosek do ABW o ponowne rozpatrzenie sprawy. Jeśli decyzja zostanie podtrzymana, będzie mogła zaskarżyć ją do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.
HFPC już raz to zrobiła, gdy ABW w 2009 r. nie uznała żądanych danych za informację publiczną i w ogóle odmówiła wydania decyzji administracyjnej. WSA w br. uchylił poprzednie rozstrzygnięcie ABW i zwrócił jej sprawę do ponownego rozpatrzenia w trybie ustawy o informacji publicznej. Sądy administracyjne nie rozstrzygają, czy dane, o które zwróciła się Fundacja, podlegają ujawnieniu.
Dziś dziewięć służb specjalnych może stosować podsłuchy i inne formy "kontroli operacyjnej". Podsłuchiwać mogą tylko za zgodą prokuratury i sądu - dla wykrycia wymienionych w odpowiednich ustawach ściśle określonych najgroźniejszych przestępstw i to tylko, jeśli inne środki zawiodą. Prasa często donosi o różnych nieprawidłowościach.
W czerwcu br. weszła w życie ustawa nakazująca służbom pokazywanie sądom materiałów operacyjnych uzasadniających wniosek o podsłuch i zezwalająca na ujawnienie statystyk. Wkrótce potem Seremet ujawnił Sejmowi, że w ub.r. służby wystąpiły o kontrolę operacyjną łącznie wobec 6723 osób. Wobec 6453 sąd zarządził kontrolę. Odmówił tego wobec około 1 proc. osób - 52. Wobec 218 osób zgody na wnioski o kontrolę operacyjną nie wyraził prokurator. Z dokumentu wynika też, że Żandarmeria Wojskowa, Straż Graniczna, Biuro Ochrony Rządu, ABW, Agencja Wywiadu, Służby Kontrwywiadu i Wywiadu Wojskowego oraz CBA wnioskowały o podsłuch łącznie wobec 1129 osób (nie ujawniono, wobec ilu osób go zastosowano).
Także w czerwcu br. Rzecznik Praw Obywatelskich Irena Lipowicz zaskarżyła do Trybunału Konstytucyjnego ustawy pozwalające służbom specjalnym zdobywać w tajny sposób, głównie podsłuchem, dane o obywatelu, których zakresu precyzyjnie nie określono. Potem RPO zaskarżyła też do TK nieograniczony dostęp tajnych służb do billingów obywateli.
Niedawno sekretarz rządowego Kolegium ds. Służb Specjalnych Jacek Cichocki zapowiedział rewolucyjną propozycję: powołanie przez Sejm od 2013 r. niezależnej 6-osobowej komisji, która kontrolowałaby tajne służby pod kątem przestrzegania praw obywateli. Komisja uzyskiwałaby wgląd w najbardziej wrażliwe akta służb i przesłuchiwałaby ich funkcjonariuszy. Cichocki chce też ograniczeń w dostępie służb do billingów.
Łukasz Starzewski (PAP)
sta/ pz/ mag/
