Kula spod Maciejowic jest jednym z najnowszych eksponatów Muzeum Tadeusza Kościuszki w Mereczowszczyźnie w obwodzie brzeskim (zachód Białorusi), gdzie Kościuszko się urodził. Placówkę odwiedzają goście z całego świata.
"Co roku odwiedza muzeum ponad 18 tys. osób. Przyjeżdżają z całego świata, ale najczęściej z Białorusi, Polski, Ukrainy, Litwy i USA" - powiedziała PAP pracownica muzeum Iryna Barysik.
Muzeum działa w odbudowanym dworku Kościuszków w Mereczowszczyźnie (stanowiącej dziś administracyjne część miejscowości Kosów Poleski) od 2004 r. Krytą strzechą drewnianą budowlę odtworzono na podstawie fotografii głównie wysiłkiem finansowym władz białoruskich, przy wsparciu Stanów Zjednoczonych. Spośród ośmiu pomieszczeń zwiedzającym udostępnianych jest sześć.
W sieni wiszą zdjęcia wykonane przez fotografa Józefa Szymańczyka w latach 30. XX w., gdy w dworku mieściło się przedwojenne Muzeum Kościuszki. Pokoje - w tym gabinet ojca - wyposażono w meble z epoki, a kuchni nadano wygląd odpowiadający połowie XIX wieku.
Zwiedzający mogą także obejrzeć pokój matki Tadeusza, gdzie według niektórych badaczy przyszedł on na świat. Powieszono w nim kopie portretów Kościuszki w wieku 9 lat oraz jego matki, a także dziadka i babki ze strony ojca. Stojące w pokoju łóżko pochodzi z położonego w pobliżu, restaurowanego właśnie pałacu rodu Pusłowskich.
Na ścianach można obejrzeć m.in. kopie prac plastycznych samego Kościuszki i fotografie jego pomników na całym świecie. Muzeum pokazuje filmy o Kościuszce w języku polskim i białoruskim. W jednej z gablot wystawiono kopie siermięgi i sukmany, noszonych przez uczestników insurekcji kościuszkowskiej z 1794 r. W sali poświęconej samej siedzibie zaprezentowano miedzy innymi fragmenty naczyń z dworku znalezione podczas prac archeologicznych.
Co roku 4 lutego, czyli w dzień narodzin Kościuszki, muzeum odwiedzają goście, którzy przywożą tu dary. W tym roku placówka wzbogaciła się o płaskorzeźbę przedstawiającą Kościuszkę od ambasady USA w Mińsku, a także kulę spod Maciejowic od Fundacji Kościuszkowskiej.
Niewielka kula spod Maciejowic, gdzie 10 października 1794 wojska powstańcze poniosły klęskę w bitwie z armią rosyjską, ma na sobie ślad zęba. Jak wyjaśniono w komentarzu do eksponatu, z powodu braku środków znieczulających żołnierzom kazano podczas operacji na polu bitwy zagryzać zęby na kuli.
Wśród wcześniejszych darów kadetów z West Point - amerykańskiej uczelni wojskowej, którą współtworzył Kościuszko - są m.in. sztandar generalski, historyczna czapka kadeta i kamień z budowanych przez Kościuszkę fortyfikacji.
Z oryginalnej siedziby, w której Kościuszko przyszedł na świat w 1746 r., zachowała się jedynie kamienna podłoga i ściany piwnicy, gdyż drewniany dom spłonął podczas II wojny światowej. Sklepienie piwnicy zostało odbudowane i jest ona obecnie udostępniana zwiedzającym.
Z domu rozciąga się malowniczy widok na niewielkie jeziora z wysepkami. W miejscu, gdzie stał kiedyś dom ekonoma, znajduje się dziś restauracja "U Tadeusza". Po przeciwnej stronie drogi wznosi się natomiast wzgórze z neogotyckim pałacem hrabiów Pusłowskich. Od kilku lat w muzeum lub na wyspie młode pary mogą zawrzeć związek małżeński.
Kościuszko przyjechał do Ameryki w 1776 roku, w miesiąc po ogłoszeniu Deklaracji Niepodległości, która zapoczątkowała wojnę o wyzwolenie kolonii amerykańskich spod panowania brytyjskiego. Zaprojektował forty w West Point, późniejszą Akademię Wojskową, a także odegrał kluczową rolę w bitwie pod Saratogą - jednej z przełomowych bitew w wojnie. Uznawano go za najbardziej utalentowanego inżyniera w armii rewolucyjnej. W 1783 roku uchwałą Kongresu został awansowany na stopień generała brygady. Otrzymał także obywatelstwo amerykańskie.
Z Mereczowszczyzny Małgorzata Wyrzykowska (PAP)
mw/ ro/
