Przygotowywana na Śląsku Cieszyńskim zupa chuda jewa oraz brukiew, określana w tym regionie również jako kwaki lub karpiel, to kolejne produkty z województwa śląskiego, które znalazły się na Liście Produktów Tradycyjnych.
Jak poinformowało biuro prasowe urzędu marszałkowskiego woj. śląskiego, łącznie z tego regionu na prowadzoną przez resort rolnictwa Listę trafiło dotychczas 113 produktów. To, obok woj. pomorskiego z taką samą liczbą wpisów, najlepszy wynik w Polsce. Na rozpatrzenie czekają także kolejne wnioski z woj. śląskiego.
Chuda jewa to tradycyjna polewka na kwaśnym mleku lub maślance - podawana z ziemniakami albo z chlebem. Według publikacji etnograf Zofii Szromby-Rysowej z 1978, zupa ta jest przykładem łączenia przez dawną ludność śląskiej wsi mało urozmaiconych produktów oraz nadawania potrawom określeń często ironicznych.
Przepisy na chudą jewę można znaleźć w śląskich książkach kulinarnych. W jednej z nich - "Papatacze, bubliczki, moskole..." - Hanna Szymanderska wskazuje, że do przygotowania takiej zupy potrzebne są: kwaśne mleko, maślanka lub serwatka, mąka pszenna, ugotowane ziemniaki, wędzony boczek, cebula, kminek, czosnek, sól i pieprz.
Do wrzątku wrzuca się czosnek roztarty z solą i posiekaną cebulę, po czym gotuje 10 minut. Maślankę zagęszcza się mąką i wlewa do garnka z wrzątkiem, czosnkiem i cebulą. Po dodaniu ziemniaków i przypraw, całość jeszcze chwilę należy przegotować. Po wlaniu zupy do talerza, na wierzch wrzuca się skwarki oraz np. chleb i koperek.
Brukiew, czyli krzyżówka rzepy i kapusty o nieco gorzkawym smaku, to trochę zapomniane już warzywo, dawnej zajmujące ważne miejsce w jadłospisie. Zaletą jest jego uniwersalność, łatwość przechowywania (np. przez zimę) i obróbki - można je gotować, dodawać do zup, nadaje się na surówki czy też marynaty.
Na Żywiecczyźnie, Śląsku Cieszyńskim i w okolicach Bielska-Białej brukiew określano też jako kwaki lub karpiel. Z gotowanej brukwi zwykle przygotowywano potrawę zagęszczaną mąką lub podawano brukiew z ziemniakami. Można też - jak napisała Elżbieta Łabońska w "Śląskiej kucharce doskonałej" - podawać brukiew na ciepło, jako dodatek do mięs.
Opłukane warzywo należy wówczas obrać i pokroić w kostkę, jak marchewkę. Pokrojoną brukiew gotuje się w osolonej i posłodzonej wodzie do miękkości. Po ugotowaniu i częściowym odparowaniu wody zawartość garnka można zagęścić zasmażką ze smalcu i mąki i ponownie zagotować, a na końcu, po zdjęciu z ognia dodać można jeszcze trochę masła.
Podstawą wpisu na Listę Produktów Tradycyjnych jest niezmienna od co najmniej 25 lat receptura wytwarzania oraz szczególna i niepowtarzalna jakość związana z metodami produkcji, które gwarantują wyjątkowe cechy i właściwości wyrobu. Na Liście mogą się znaleźć produkty rolne oraz wyroby spożywcze.
Producentów wytwarzających żywność według tradycyjnych receptur wspiera samorząd województwa śląskiego. Organizuje m.in. Jarmark Produktów Tradycyjnych, podczas którego odbywa się finał wojewódzki konkursu Nasze Kulinarne Dziedzictwo. Konkurs prezentuje mieszkańcom tradycyjne potrawy, jednocześnie propagując produkcję tradycyjnej żywności.(PAP)
mtb/ mki/
