Dzieci stanowią w Polsce największą grupę społeczną dotkniętą ubóstwem. W naszym kraju 22 proc. dzieci jest dotkniętych ubóstwem, a w całej Unii Europejskiej 20 proc. Pomóc może im edukacja, jednak dorastanie w biedzie utrudnia do niej dostęp - uważają eksperci.
Mówili o tym we wtorek podczas konferencji "Zwiększanie szans edukacyjnych poprzez realizację projektów w programach +Uczenie się przez całe życie+ i +Młodzież w działaniu+". Organizatorem konferencji jest Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, która realizuje szereg programów oraz inicjatyw Unii Europejskiej.
Rok 2010 został ogłoszony w Unii Europejskiej Rokiem Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym.
Jak zauważył podczas konferencji, kierownik Ośrodka Problemów Nietolerancji Instytutu Profilaktyki Społecznej i Resocjalizacji Uniwersytetu Warszawskiego, prof. Tadeusz Pilch, cechą charakterystyczną "polskiego ubóstwa" jest to, że dotyka ono najbardziej dzieci, młodzież oraz ludzi młodych.
Zwrócił on także uwagę na to, że tzw. skumulowane wydatki na dziecko w Polsce (nakłady ponoszone zarówno przez rodziców od urodzenia dziecka do 18 roku życia, jak i przez państwo w postaci dotowania edukacji, opieki medycznej, etc.) są jednymi z najniższych wśród krajów OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju); podobnej wysokości są tylko w Meksyku. Są one prawie dziesięciokrotnie niższe niż w Norwegii, gdzie wskaźnik ten jest najwyższy.
Zaznaczył przy tym, że ubóstwo wśród dzieci nie jest efektem ostatnich lat, lecz jest to zjawisko, które w Polsce występuje od dziesięcioleci. "Także w czasach PRL ubóstwo wśród dzieci było o wiele większe niż w innych krajach europejskich" - powiedział.
Z kolei dyrektor Instytutu Socjologii Uniwersytetu Łódzkiego prof. Wielisława Warzywoda-Kruszyńska mówiła, że sposobem na wyjście z ubóstwa może być edukacja; wśród osób z wyższym wykształceniem wskaźniki ubóstwa są najniższe. Przypomniała, że w Polsce około 50 proc. osób ma wykształcenie zasadnicze zawodowe, a 85 proc. z tej grupy żyje w ubóstwie, zaś wśród 17 proc. osób o wyższym wykształceniu problem ubóstwa dotyczy tylko około jednego procenta z nich.
Jednocześnie zaznaczyła, iż dorastanie w biedzie ogranicza dostęp do edukacji. Prof. Warzywoda-Kruszyńska przypomniała, że w Polsce edukację po ukończeniu gimnazjum przerywa około 10 proc. uczniów, jednak w przypadku uczniów z rodzin dotkniętych ubóstwem jest to aż 28 proc.
Jak mówiła, przyczynami tego są: brak sukcesów szkolnych, problemy ze zdrowiem, konieczność wczesnego rozpoczęcia pracy zarobkowej. Według niej, brak sukcesów szkolnych bierze się m.in. stąd, że w polskiej szkole, gdy uczniowie mają trudności z nauką, nauczyciele uważają, że jest to spowodowane lenistwem lub małą aktywnością uczniów. A tymczasem - jak zaznaczyła prof. Warzywoda-Kruszyńska "świat dzieci żyjących w ubóstwie jest w większości niezrozumiały dla nauczycieli, nie znają oni realiów, w których żyją te dzieci".
Przytoczyła wyniki badań prowadzonych przez Uniwersytet Łódzki w tzw. enklawach biedy w śródmieściu Łodzi. Wynika z nich np., że co dziesiąty szóstoklasista mieszka z rodziną w jednym pokoju, w mieszkaniu bez ciepłej wody, nie ma też własnego łóżka, a co piętnasty nie ma ubikacji w mieszkaniu. "Dzieci te częściej chorują, gdyż żyją w warunkach uniemożliwiających zachowanie higieny. Często w domach tych dzieci nie ma prądu, gdyż jest wyłączony, bo nieopłacone są rachunki. Dzieci mieszkają z alkoholikami, są ofiarami i obserwatorami przemocy" - wyliczała prof. Warzywoda-Kruszyńska.
Według organizatorów konferencji, pomóc w przezwyciężaniu trudności mogą unijne programy edukacyjne. Wśród przykładów dobrych praktyk do naśladowania przedstawili m.in. projekt "Włączenie rodziców" (w ramach Programu UE Grundtvig), realizowany w Ostrowcu Świętokrzyskim, gdzie zorganizowano specjalne zajęcia i pomoc dla rodziców w wypełnianiu obowiązków opiekuńczo-wychowawczych.
Innym przedstawionym projektem był "Europejski Dom" (w ramach Programu UE Leonardo). Dzięki niemu blisko 30 podopiecznych łódzkiego OHP wyjechało na trzytygodniowe staże do Niemiec, by nauczyć się zawodu mechanika rowerowego.
Idea Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym została zaproponowana przez Komisję Europejską, a następnie przyjęta przez Parlament Europejski i zatwierdzona przez Radę Unii Europejskiej w październiku 2008 r.
Według danych UE, problem ubóstwa dotyka w Europie 80 mln osób, a 100 mln osób żyje w złych warunkach mieszkaniowych.
Unia Europejska co roku wybiera temat, na który chce zwrócić szczególną uwagę obywateli Europy. Tematem Roku Europejskiego w ubiegłych latach były: kreatywność i innowacja (2009), dialog międzykulturowy (2008). Rok 2011 ma być rokiem wolontariatu, a 2012 - rokiem osób starszych. (PAP)
dsr/ abe/ mhr/
