Największymi zagrożeniami rozwoju gospodarczego Chin są rosnące długi samorządów lokalnych, niska efektywność przedsiębiorstw państwowych i niezgodne z prawem zwolnienia podatkowe, wynika z ostatniego raportu Państwowego Urzędu Audytu (PUA).
Zobowiązania finansowe samorządów 18 prowincji wzrosły w ciągu ostatnich dwóch lat o 13 proc., osiągając 3,85 bln juanów (625 mld dolarów) na koniec ubiegłego roku - wynika z raportu PUA, najwyższego chińskiego organu kontroli państwowej.
O niebezpieczeństwie szybkiego wzrostu długów samorządów świadczy fakt, że 46 proc. zakumulowanych zobowiązań finansowych zostało podjętych po 2011 r.- napisał we wnioskach główny rewident, Liu Jiayi, który w czwartek przedstawił raport.
W czterech prowincjach oraz w ośmiu wielkich miastach, będących prowincjonalnymi stolicami, odnotowano wzrost zadłużenia narastającego w tempie większym, niż 20 proc. rocznie w ciągu ostatnich dwóch lat. W tych regionach ustalono również najwyższą stopę procentową dla regionalnych papierów dłużnych, dochodzącą do 65 proc. - podaje raport.
Niektóre samorządy źle oszacowały swoje przychody i na obsługę starych długów oraz pokrycie zobowiązań finansowych z tytułu odsetek brały kolejne pożyczki. Na przykład, na pokrycie długów, związanych z finansowaniem budowy autostrad pobrano w 2012 r. około 45,4 mld juanów nowych kredytów - napisał Liu.
Audyty wykonane w 53 centralnych przedsiębiorstwach państwowych, wykazały, że ich konkurencyjność rynkowa jest niska a stopa zwrotu zainwestowanego kapitału spadła z 10,9 proc. w 2010 r. do 6,4 w 2012 r. Spadek ten w pewnej mierze wynika z załamania koniunktury w gospodarce chińskiej, ale w głównej mierze spowodowany jest złym systemem zarządzania - wynika z raportu.
Wśród badanych spółek w 21 przypadkach stwierdzono brak zgodności działania z chińskim prawem handlowym, a w 45 firmach - niewydolny system zarządzania spowodowany zbyt dużą machiną biurokratyczną, mającą 11 poziomów w swej strukturze.
W 1780 firmach spośród badanych najważniejsze decyzje podejmowano nie spełniając wymogów wewnętrznych procedur, co spowodowało straty o szacunkowej wartości ponad 4,56 mld juanów.
Niektóre przedsiębiorstwa fałszowały dane dotyczące wielkości sprzedaży i kosztów własnych, aby osiągnąć wyniki zgodne z planem lub w celu uniknięcia podatków - poinformował Liu.
Kontrole wykazały również, że niektóre firmy przeinwestowały w bazę produkcyjną polisilikonu, energii wiatrowej i chemicznego przetwarzania węgla. 45 projektów o całkowitej wartość inwestycji 58,3 mld juanów rozpoczęto w 2011 r. bez odpowiedniej zgody organów państwowych - stwierdził Liu.
Wiele uchybień proceduralnych odnośnie trybu przydzielania kredytów i sposobu ich zabezpieczenia ujawniono w niektórych państwowych instytucji finansowych. Niezgodne z prawem decyzje podjęło 27 banków, udzielając kredytów bez właściwych procedur i gwarancji na sumę 28,44 mld juanów. Dziewięć oddziałów pobrało niezgodnie z prawem opłatę w łącznej kwocie 421 mln juanów za obsługę pożyczek na działalność eksportową dla małych i średnich firm.
Ogółem 18,39 mld juanów zostało przywłaszczone przez kredytobiorców, a 2,2 mld juanów przeniesiono na prywatne rynki finansowe w celu udzielania pożyczek na lichwiarskich zasadach. Wiele błędów dopatrzono się również przy udzielaniu dotacji do technologii energooszczędnych, a łączna suma wyłudzonych pieniędzy szacowana jest na 162 mld juanów.
Podczas ubiegłorocznej kontroli odkryto 175 poważnych naruszeń przepisów gospodarczych, o czym poinformowano odpowiednie służby. Prokuratura wszczęła postępowanie wobec ponad 630 osób, którym zarzucane jest popełnienie przestępstw gospodarczych. Głównymi zarzutami jest korupcja w uzyskiwaniu pozwoleń na rozpoczęcie projektów oraz czerpanie bezpośrednich zysków z tytułu przydzielania dotacji finansowych i kredytów. Dodatkowym śledztwem objęto 5000 firm zamieszanych w nielegalne operacje bankowe przy użyciu bankowości internetowej - stwierdził Liu.
Dodatkowym problemem są nieuprawnione zwolnienia podatkowe i ulgi inwestycyjne. W 18 kontrolowanych prowincjach samorządy zaoferowały w sumie prawie 37,1 mld juanów ulg i zwrotów podatkowych oraz wypłaciły firmom inwestującym na ich terenie 8,3 mld juanów dotacji finansowych.
Zdaniem Liu, w wielu przypadkach nie stwierdzono bezpośredniej korzyści dla społeczeństwa regionu, w którym udzielono dotacji, a jest to podstawowy warunek udzielenia takiej pomocy.
Minister finansów Lou Jiwei, przedstawiając w czwartek roczne sprawozdanie, stwierdził, że w tym roku plan przychodów budżetu państwa nie będzie prawdopodobnie wykonany. W ciągu pierwszych czterech miesięcy tego roku przychody podatkowe wzrosły na poziomie krajowym tylko o 6,7 procent w ujęciu rdr, a głównym tego powodem są ulgi podatkowe i spadek dynamiki wzrostu w handlu zagranicznym - powiedział Lou.
Aby zrealizować cel tegorocznego wzrostu przychodów w wysokości 8,5 proc., przychody z tytułu podatków podatkowych powinny rosnąć w następnych miesiącach roku w średnim tempie 11,3 proc. - dodał.
Jest to zadanie niemożliwe do wykonania, ponieważ według Lou, w kolejnych miesiącach roku nie można oczekiwać znaczącego wzrostu dochodów fiskalnych z powodu zmniejszających się zysków przedsiębiorstw i dużych ulg podatkowych, które w wielu przypadkach udzielane są bezprawnie.
Z Pekinu Jacek Wan (PAP)
jwn/ mki/
