Ukazanie się książki "Niepodległość socjalisty" Adama Uziembły jest próbą przywrócenia w Polsce fundamentalnej wiedzy na temat tradycji polskiego ruchu socjalistycznego, który wniósł ideę wolnościową do polskiej polityki - mówili w środę uczestnicy promocji książki, która odbyła się w Domu Spotkań z Historią (DSH) w Warszawie.
"To dzieło rodzi niezwykłe reakcje, wśród których dominuje zdziwienie: +O socjalistach? A po co?+ Potwierdza to tylko nasze przekonanie, że dotykamy problemu niezwykle ważnego i wypartego ze świadomości polskiej" - powiedział na spotkaniu Zbigniew Gluza, prezes Ośrodka KARTA, który razem z DSH wydał książkę w serii "Świadectwa".
Prof. Andrzej Friszke z Instytutu Studiów Politycznych PAN, podkreślił z kolei, że publikacja ta wypełnia pewną próżnię pamięci o polskim socjalistycznym, wolnościowym ruchu niepodległościowym. "Ten ruch odszedł w niepamięć, o tych postaciach się nie mówi, bo nie były tym zainteresowane ani PRL-owska propaganda, ani późniejsze środowiska prawicowe" - ocenił historyk. Przypomniał, że to właśnie ruch socjalistyczny wniósł ideę wolności do polskiej polityki, a głównym jej propagatorem był Józef Piłsudski.
Redaktorem wspomnień Adama Uziembły - od dzieciństwa do wybuchu II wojny światowej - jest jego córka Aniela Uziembło. Jak przyznała na spotkaniu, w publikacji wykorzystała m.in. pamiętniki ojca, które pisał najpierw jako młody chłopak po powrocie z Rosji, a później - tuż przed wojną (w latach 1938-39) oraz w latach 50. i 60. Luki we wspomnieniach ojca są w książce dopowiedziane przez córkę.
Adam Uziembło (1885-1971) był wieloletnim działaczem Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), działaczem niepodległościowym, a także publicystą i krytykiem literackim. Jako 19-letni chłopak brał udział w rewolucji 1905 r. w Rosji, podczas której został komendantem lokalnej milicji robotniczej w Kimrach nad Wołgą.
Podczas zaborów był członkiem wielu podziemnych organizacji, a w czasie I wojny światowej walczył w wojsku austriackim i w Legionach. W Polsce niepodległej został posłem na Sejm, prowadził też bogatą działalność społeczną.
W okresie II wojny światowej działał w Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej. Po 1945 należał do organizacji PPS-WRN. W 1946 r. wyjechał potajemnie z Polski i osiadł w Paryżu. Był wieloletnim pracownikiem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa i bliskim współpracownikiem paryskiej "Kultury". Na krótko przed śmiercią wrócił do Polski.
Pani Aniela wspomniała, że jej ojciec był niezwykle zaangażowany w sprawy polskiego morza - zarówno z punktu widzenia przyrody, jak i gospodarki. Działał w Lidze Morskiej i Rzecznej, był redaktorem pisma "Morze" i doskonałym pływakiem.
"Zmieniając różne środowiska pracy ojciec zawsze pozostawał wierny ideom PPS, zgodnie z którymi wolność i równość wszystkich obywateli kraju jest sprawą szczególnie ważną, a można ją realizować tylko w niepodległym państwie" - powiedziała córka działacza.
"Niepodległość socjalisty" jest najnowszą książką Ośrodka KARTA i Domu Spotkań z Historią z serii "Świadectwa". (PAP)
jjj/ hes/ mow/
