Przekazujemy kalendarz rocznic na najbliższy tydzień:
21 października ---------------
1831 - Powstanie listopadowe: upadek Twierdzy Zamojskiej.
1833 - W Sztokholmie urodził się Alfred Nobel, przemysłowiec, chemik, wynalazca dynamitu, fundator Nagrody Nobla. (180)
1893 - W Krakowie otwarto Teatr im. Juliusza Słowackiego. (120)
1912 - W Warszawie urodził się Ludwik Perski, reżyser filmów dokumentalnych.
1935 - W Łodzi urodziła się Jadwiga Barańska, aktorka.
1941 - W Londynie zmarł Herman Lieberman, członek Rady Naczelnej PPS w latach 1920-1939, poseł na Sejm (1919-1933), działacz Centrolewu, skazany w procesie brzeskim; od 1939 r. wiceprezes Rady Narodowej RP na uchodźstwie.
1947 - Stanisław Mikołajczyk, wobec groźby aresztowania przez władze komunistyczne, potajemnie opuścił Polskę i przedostał się do Londynu.
1956 - W czasie VIII Plenum I sekretarzem KC PZPR wybrany został Władysław Gomułka.
1963 - We wsi Majdan Kozic Górnych na Lubelszczyźnie zginął od kul ZOMO Józef Franczak "Lalek", żołnierz ZWZ-AK, WiN, ostatni partyzant podziemia niepodległościowego. (50)
1966 - W 10. rocznicę Października `56 na Wydziale Historii UW odbyło się zebranie ZMS, w czasie którego prof. Leszek Kołakowski wygłosił referat krytykujący sytuację panującą w Polsce.
2007 - Przedterminowe wybory parlamentarne wygrała Platforma Obywatelska - 41,51 proc., przed Prawem i Sprawiedliwością 32,11 proc., Lewicą i Demokratami - 13,15 proc. oraz Polskim Stronnictwem Ludowym - 8,91 proc. W wyborach do Senatu PO uzyskała 60 mandatów, PiS 39, mandat senatorski zdobył również Włodzimierz Cimoszewicz.
22 października ---------------
1798 - W Kairze w czasie arabskiego powstania przeciwko Francuzom zginął Józef Sułkowski, oficer polski i francuski; jakobin, uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 r. i powstania kościuszkowskiego; adiutant gen. Napoleona Bonaparte. (215)
1825 - Urodził się Karol Miarka, pisarz, działacz społeczny na Górnym Śląsku.
1883 - W Nowym Jorku rozpoczęła działalność Metropolitan Opera. (130)
1885 - W Rudzie koło Ropczyc urodził się Stanisław Kot, historyk kultury, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, członek Stronnictwa Ludowego; w latach 1941-1942 ambasador w Związku Sowieckim rządu RP na uchodźstwie, następnie minister informacji (1943-1944).
1908 - Premiera filmu "Antoś po raz pierwszy w Warszawie" w reżyserii Jerzego Meyera. (105)
1914 - W Warszawie z inicjatywy Józefa Piłsudskiego powstała Polska Organizacja Wojskowa (POW) - tajna organizacja zbrojna, tworzona od sierpnia 1914 r. w oparciu o członków Związku Walki Czynnej i Polskich Drużyn Strzeleckich.
1914 - Początek walk 1 pułku Legionów Polskich pod Laskami i Anielinem.
1923 - W Radziszowie w Małopolsce urodził się Henryk Jaskuła, pierwszy Polak i trzeci żeglarz w historii, który samotnie, bez zawijania do portów, okrążył Ziemię; dokonał tego na "Darze Przemyśla" płynąc tzw. trasą z wiatrem, poczynając od Przylądka Dobrej Nadziei (RPA); rejs trwał 344 dni, zakończył się w Gdyni 20 maja 1980 r. (90)
1924 - W Warszawie zmarł Witold Jodko-Narkiewicz, działacz socjalistyczny, współzałożyciel i członek władz PPS; jeden z założycieli Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (1912).
1938 - W Londynie urodził się Derek Jacobi, aktor. (75)
1939 - Na terenach polskich zagarniętych przez Związek Sowiecki, w atmosferze terroru i pod kontrolą NKWD, przeprowadzono "wybory" do Zgromadzenia Ludowego Zachodniej Białorusi i Zachodniej Ukrainy.
1943 - W Straconce koło Bielska-Białej urodziła się Urszula Dudziak, wokalistka jazzowa. (70)
1943 - W Paryżu urodziła się Catherine Deneuve, aktorka. (70)
1946 - W Zabrzu aresztowany został przez władze komunistyczne płk Franciszek Niepokólczycki, od 1945 r. prezes Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość; w czasie II wojny światowej oficer ZWZ-AK; od 1943 r. zastępca komendanta Kierownictwa Dywersji KG AK.
1948 - W Warszawie zmarł prymas Polski kardynał August Hlond. (65)
1949 - W Teatrze Starym w Krakowie odbyła się prapremiera "Niemców" Leona Kruczkowskiego.
1951 - Dekret władz PRL o dowodach osobistych.
1952 - W Warszawie urodził się Andrzej Supron, zapaśnik, mistrz świata (1979), dwukrotny mistrz Europy (1975, 1982), srebrny medalista igrzysk olimpijskich w Moskwie w 1980 r.
1957 - W "Świecie Młodych" ukazał się pierwszy odcinek komiksu "Tytus, Romek i A'Tomek" autorstwa Jerzego Chmielewskiego, znanego jako Papcio Chmiel.
1971 - W Algierii zmarł gen. Grzegorz Korczyński, działacz komunistyczny, od 1942 r. w GL, następnie AL.; w latach 1965-1971 wiceminister obrony narodowej. W 1970 r. dowodził oddziałami pacyfikującymi robotnicze protesty na Wybrzeżu.
1978 - W Watykanie odbyła się uroczysta inauguracja pontyfikatu Jana Pawła II. (35)
1999 - Premiera filmu "Pan Tadeusz" w reżyserii Andrzeja Wajdy.
2003 - Ukazał się pierwszy numer dziennika "Fakt". (10)
2005 - Rafał Blechacz zwyciężył w XV Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina w Warszawie.
23 października ---------------
1501 - Król Aleksander I Jagiellończyk zatwierdził unię mielnicką.
1817 - W Warszawie w Pałacu Kazimierzowskim otwarto Instytut Głuchoniemych.
1903 - W Annahof, obecnie Gniewkowice na Opolszczyźnie, urodził się Richard Thomalla, SS-Obersturmfuehrer, architekt i szef budowy obozów zagłady w Bełżcu, Sobiborze i Treblince. (110)
1914 - Walki pododdziałów kawalerii 1 pułku Legionów Polskich pod Łowiczem. Na froncie karpackim zwycięskie boje pod Pasieczną i Pniowem toczył 2 pułku Legionów.
1915 - W Waksmundzie koło Nowego Targu urodził się Józef Kuraś, "Orzeł", "Ogień"; w czasie II wojny światowej żołnierz Konfederacji Tatrzańskiej i Armii Krajowej, dowódca oddziałów Ludowej Straży Bezpieczeństwa oraz oddziału egzekucyjnego Powiatowej Delegatury Rządu RP w Nowym Targu; w latach 1945-1947 w antykomunistycznym podziemiu.
1923 - W Krakowie urodził się Wiktor Sadecki, aktor. (90)
1927 - W Radomiu urodził się Leszek Kołakowski, filozof.
1927 - W Wilnie urodził się Andrzej Strumiłło, malarz, grafik, rzeźbiarz, scenograf, poeta, pisarz, fotograf; część źródeł jako datę jego urodzenia podaje 23 października 1928 r.
1939 - Wydano urzędowy komunikat o utworzeniu w Warszawie Rady Starszych Gminy Żydowskiej pod przewodnictwem inż. Adama Czerniakowa.
1942 - Niemieckie rozporządzenie o zmianie granic warszawskiego getta (zmniejszenie obszaru); do 21 grudnia 1942 r. 75 tys. Żydów musiało zmienić miejsce zamieszkania.
1942 - Rozpoczęła się II bitwa pod El-Alamein, w wyniku której brytyjska 8. Armia gen. Bernarda L. Montgomerego pokonała wojska Osi dowodzone przez feldmarszałka Erwina Rommla.
1943 - Na terenie ruin warszawskiego getta Niemcy rozstrzelali około 300 mężczyzn przywiezionych z więzienia na Pawiaku. (70)
1943 - W Pradze urodził się Vaclav Neckarz, piosenkarz, aktor. (70)
1944 - W Lublinie utworzono Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej.
1947 - W Starogardzie Gdańskim urodził się Kazimierz Deyna, piłkarz ŁKS Łódź, Legii Warszawa, Manchesteru City i San Diego Sockers; w reprezentacji Polski wystąpił 97 razy, strzelił 41 goli; na mistrzostwach świata w RFN w 1974 r. wspólnie z drużyną zajął trzecie miejsce, złoty medalista olimpijski z Monachium w 1972 r. i srebrny z Montrealu w 1976 r.
1956 - Wybuch powstania w Budapeszcie. Początek sowieckiej interwencji.
1966 - W Warszawie zmarł Franciszek Jóźwiak, działacz komunistyczny, w czasie II wojny światowej szef sztabu GL i AL. W latach 1944-1949 komendant główny MO. Członek Biura Politycznego KC PZPR (1948-1956), wicepremier (1955-1956).
1971 - Sąd Wojewódzki w Warszawie wydał wyrok w ostatnim procesie podziemnej organizacji "Ruch", której członkowie oskarżeni byli o przygotowywanie "obalenia przemocą ustroju socjalistycznego PRL".
1983 - Premiera serialu telewizyjnego "Blisko, coraz bliżej" w reżyserii Zbigniewa Chmielewskiego. (30)
2005 - Odbyła się druga tura wyborów prezydenckich, w których Lech Kaczyński (54,04 proc.) pokonał Donalda Tuska (45,96 proc.)
24 października ---------------
1558 - We Lwowie urodził się Szymon Szymonowic, poeta, organizator Akademii Zamojskiej. (455)
1648 - W Muenster podpisano traktat pokojowy, tzw. traktat westfalski, kończący wojnę trzydziestoletnią. (365)
1795 - Rosja, Prusy i Austria podpisały traktat III rozbioru Rzeczypospolitej.
1843 - W Nowobiełogrodzie niedaleko Charkowa urodził się Henryk Siemiradzki, malarz. (170)
1892 - W Krakowie urodził się Rafał Malczewski, malarz, literat.
1893 - W Jacksonville w stanie Floryda urodził się Merian Cooper, reżyser filmowy, scenarzysta; pilot, ppłk Wojska Polskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, organizator Eskadry Kościuszkowskiej. (120)
1934 - Prezydent Ignacy Mościcki podpisał rozporządzenie o utworzeniu Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
1934 - W Radziechowicach urodził się Tadeusz Pieronek, profesor prawa kanonicznego, biskup pomocniczy diecezji sosnowieckiej (1992-1998), sekretarz generalny Konferencji Episkopatu Polski (1993-98); w latach 1998-2004 rektor Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.
1935 - W Warszawie urodził się Marek Piwowski, reżyser, scenarzysta.
1938 - Minister spraw zagranicznych III Rzeszy Joachim von Ribbentrop przedstawił niemieckie żądania wobec Polski. (75)
1938 - Urodził się Wieniedikt Jerofiejew, pisarz, autor m.in. utworu "Moskwa-Pietuszki". (75)
1942 - W Warszawie grupy Gwardii Ludowej PPR wrzuciły granaty do niemieckich lokali - kawiarni "Cafe Club" na rogu Al. Jerozolimskich i Nowego Światu oraz restauracji na Dworcu Głównym, a także do drukarni przy ul. Marszałkowskiej, w której drukowano m.in. "Nowy Kurier Warszawski" - niemiecki dzienniki polskojęzyczny, tzw. gadzinówkę.
1947 - W Warszawie działalność artystyczną rozpoczął Teatr Nowy.
1948 - W Bad Ischl w Austrii zmarł Franz Lehar, węgierski kompozytor. (65)
1948 - W Łodzi urodził się Marek Siudym, aktor. (65)
1956 - W Warszawie na Placu Defilad odbył się wiec z udziałem Władysława Gomułki, w którym uczestniczyło około 400 tys. osób.
1956 - W Warszawie powstał Ogólnopolski Klub Postępowej Inteligencji Katolickiej pod kierownictwem Jerzego Zawieyskiego.
1965 - Premiera serialu telewizyjnego "Wojna domowa" w reżyserii Jerzego Gruzy.
1973 - W amerykańskiej telewizji nadano pierwszy odcinek serialu kryminalnego "Kojak" z Telly Savalasem w roli głównej. (40)
1980 - Sąd Wojewódzki w Warszawie zarejestrował NSZZ "Solidarność", sędzia Zdzisław Kościelniak dopisał jednak do statutu związku ustęp o "kierowniczej roli PZPR". "Solidarność" nie zgodziła się z tym, ogłosiła gotowość strajkową na 12 listopada i odwołała się do Sądu Najwyższego.
1984 - Apel papieża Jana Pawła II o uwolnienie księdza Jerzego Popiełuszki. Władze komunistyczne poinformowały, że w sprawie porwania księdza zatrzymani zostali funkcjonariusze Służby Bezpieczeństwa.
1989 - Podczas wejścia na Lhotse (8516 m) nową drogą, przez niezdobytą wówczas południową ścianę, zginął Jerzy Kukuczka, alpinista, drugi człowiek na świecie, po Reinholdzie Messnerze, który zdobył Koronę Himalajów i Karakorum.
2003 - Premiera filmu "Zmruż oczy" w reżyserii Andrzeja Jakimowskiego. (10)
25 października ---------------
1838 - W Paryżu urodził się Georges Bizet, kompozytor, autor m.in. opery "Carmen". (175)
1867 - W Garbowie koło Zawichostu urodził się Józef Dowbor-Muśnicki, gen. armii rosyjskiej, po 1918 r. generał Wojska Polskiego; organizator i dowódca I Korpusu Polskiego w Rosji (1917-1918); w czasie powstania wielkopolskiego naczelny dowódca armii wielkopolskiej.
1901 - W Borowie nad Bzurą urodził się Władysław Jan Grabski, pisarz, autor powieści historycznych.
1932 - W Warszawie urodził się Jerzy Pawłowski, szablista, wielokrotny medalista igrzysk olimpijskich i mistrzostw świata; w 1976 r. skazany za szpiegostwo "na rzecz jednego z państw NATO" na 25 lat więzienia i przepadek mienia.
1942 - Niemcy wywieźli do obozu koncentracyjnego na Majdanku 1800 lubelskich Żydów.
1943 - W Sieradzu urodził się Zbigniew Lew-Starowicz, psychiatra, seksuolog. (70)
1945 - Ze Sztokholmu do Gdyni powróciły internowane w czasie wojny trzy okręty podwodne: "Ryś", "Sęp" i "Żbik" oraz żaglowiec "Dar Pomorza".
1945 - W Olmontach na Białostocczyźnie urodził się Romuald Szeremietiew, działacz opozycji antykomunistycznej, członek Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, Konfederacji Polski Niepodległej, prezes Polskiej Partii Niepodległościowej (1985-1992); w latach 1991-1992 i 1997-2001 wiceminister obrony narodowej; poseł AWS (1997-2001).
1945 - W Warszawie urodził się Krzysztof Piesiewicz, prawnik, polityk, scenarzysta filmowy.
1952 - Doświadczalna stacja telewizyjna Instytutu Łączności nadała w Warszawie pierwszy polski program telewizyjny.
1971 - Sejm uchwalił zniesienie obowiązkowych dostaw zbóż, ziemniaków i zwierząt rzeźnych, wprowadzając w zamian podatek gruntowy.
1972 - Maciej Szczepański zastąpił Włodzimierza Sokorskiego na stanowisku przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji.
1978 - Premiera filmu "Halloween" w reżyserii Johna Carpentera. (35)
1983 - Inwazja wojsk amerykańskich na Grenadę. (30)
1987 - Tymczasowa Komisja Koordynacyjna i Tymczasowa Rada NSZZ "Solidarność" powołały jednolite kierownictwo Związku - Krajową Komisję Wykonawczą NSZZ "Solidarność". Na jej czele stanął Lech Wałęsa.
1996 - Premiera filmu "Panna Nikt" w reżyserii Andrzeja Wajdy.
2003 - Michaił Chodorkowski, prezes rosyjskiego koncernu naftowego Jukos, został aresztowany. (10)
2008 - W Warszawie oddano do użytku trzy ostatnie stacje I linii metra - Stare Bielany, Wawrzyszew i Młociny. (5)
2010 - W Warszawie zmarł Andrzej Konic, reżyser, scenarzysta, aktor.
26 października ---------------
1863 - W Anglii założono The Football Association. (150)
1866 - W Zbarażu urodził się Ignacy Daszyński, działacz socjalistyczny, premier Tymczasowego Rządu powołanego w Lublinie w listopadzie 1918 r.; wicemarszałek i marszałek Sejmu w okresie II RP.
1872 - We Lwowie urodził się Wacław Sobieski, historyk, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.
1883 - Na Politechnice w Rydze powstała polska korporacja akademicka "Welecja". (130)
1927 - Z Raperswilu wraz ze zbiorami tamtejszego Muzeum Narodowego Polskiego sprowadzono do Polski urnę z sercem Tadeusza Kościuszki.
1931 - W Warszawie rozpoczął się tzw. proces brzeski, w którym na ławie oskarżonych zasiedli przywódcy opozycji parlamentarnej - Centrolewu, oskarżeni o przygotowywanie zamachu stanu.
1937 - W Batorowie koło Poznania zmarł Józef Dowbor-Muśnicki; gen. armii rosyjskiej, po 1918 r. generał Wojska Polskiego; organizator i dowódca I Korpusu Polskiego w Rosji (1917-1918); w czasie powstania wielkopolskiego naczelny dowódca armii wielkopolskiej.
1937 - Premiera filmu "Dziewczęta z Nowolipek" w reżyserii Józefa Lejtesa.
1939 - Hans Frank podpisał proklamację o utworzeniu "Generalnego Gubernatorstwa dla okupowanych polskich obszarów".
1940 - W Paryżu zmarła Olga Boznańska, malarka.
1941 - Do okupowanej Polski z Budapesztu potajemnie przedostał się marszałek Edward Śmigły-Rydz; zamieszkał w Warszawie. Zmarł na atak serca 2 grudnia 1941 r., pochowany został na Cywilnym Cmentarzu na Powązkach pod nazwiskiem Adama Zawiszy.
1945 - Dekret KRN o przejściu wszystkich gruntów w granicach Warszawy na rzecz gminy miasta stołecznego - tzw. dekret Bieruta.
1951 - Na podstawie umowy pomiędzy rządem polskim i sowieckim dokonano wymiany terytoriów w Lubelskiem i Bieszczadach.
1953 - W Wałbrzychu urodził się Krzesimir Dębski, kompozytor, muzyk. (60)
1958 - W Oblęgorku otwarto Muzeum Henryka Sienkiewicza. (55)
1964 - W Warszawie rozpoczął się proces Melchiora Wańkowicza, oskarżonego o przekazywanie za granicę "fałszywych informacji, oczerniających stosunki w Polsce".
1981 - Początek strajku okupacyjnego w Wyższej Szkole Inżynieryjnej w Radomiu.
1982 - Sejm uchwalił ustawę o osobach uchylających się od pracy.
1990 - W Warszawie zmarła Barbara Ludwiżanka, aktorka.
1991 - Podpisano układ o wycofaniu wojsk rosyjskich z Polski do końca 1993 r.
27 października ---------------
1548 - W Lidzbarku Warmińskim zmarł Jan Dantyszek, biskup warmiński, dyplomata, bliski doradca króla Zygmunta I Starego. (465)
1553 - W kalwińskiej Genewie spalony został na stosie Miguel Servet, hiszpański teolog, astronom, lekarz. (460)
1900 - W Żytomierzu urodził się Franciszek Niepokólczycki, pułkownik WP, w czasie II wojny światowej oficer ZWZ-AK; od 1943 r. zastępca komendanta Kierownictwa Dywersji KG AK; w latach 1945-1946 prezes Zarządu Głównego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość.
1913 - W Wiener Neustadt w Austrii urodził się Andrzej Bobkowski, pisarz, autor m.in. dziennika "Szkice piórkiem". (100)
1913 - W Tarnopolu urodził się Kornel Filipowicz, pisarz. (100)
1914 - W Warszawie urodził się Jan Kott, krytyk literacki i teatralny, eseista, tłumacz.
1916 - W Łodzi urodził się Kazimierz Brandys, prozaik, eseista.
1918 - I wojna światowa: Propozycja austriackiego cesarza Karola I dotycząca zawieszenia broni. (95)
1920 - Rada Ambasadorów proklamowała Gdańsk Wolnym Miastem.
1933 - Premiera filmu "Szpieg w masce" w reżyserii Mieczysława Krawicza. (80)
1933 - W Krakowie urodził się Andrzej Czeczot, grafik, autor rysunków satyrycznych, twórca filmów animowanych. (80)
1939 - W warszawskim Ratuszu Gestapo aresztowało prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego.
1942 - Początek drugiej akcji deportacyjnej w krakowskim getcie: do obozów zagłady w Bełżcu i Auschwitz Niemcy wywieźli około 7 tys. Żydów.
1957 - W RFN powstał Związek Wypędzonych (Bund der Vertriebenen); od 1998 r. jego przewodniczącą jest Erika Steinbach.
1968 - W Meksyku zakończyły się XIX Letnie Igrzyska Olimpijskie; polscy reprezentanci zdobyli na nich 18 medali: pięć złotych, dwa srebrne i 11 brązowych. (45)
1977 - Sejm przyjął ustawę o zaopatrzeniu emerytalnym i rentowym rolników.
1978 - W Singapurze urodziła się Vanessa-Mae, kompozytorka, skrzypaczka. (35)
1984 - Szef MSW gen. Czesław Kiszczak podał nazwiska funkcjonariuszy SB uczestniczących w porwaniu księdza Jerzego Popiełuszki; byli oni pracownikami IV Departamentu MSW: Grzegorz Piotrowski, naczelnik jednego z wydziałów, oraz dwaj funkcjonariusze departamentu: Leszek Pękala i Waldemar Chmielewski.
1985 - W Warszawie zmarła Tola Mankiewiczówna (wł. Teodora Raabe), aktorka, piosenkarka.
1990 - W Brwinowie zmarł Wacław Kowalski, aktor.
1991 - W Polsce odbyły się pierwsze w pełni demokratyczne wybory po II wojnie światowej.
1991 - W Londynie zmarł Andrzej Panufnik, kompozytor, dyrygent. (PAP)
mjs/
