Biała (PAP) - Kamień z warszawskiego getta na Kopiec Pamięci i Pojednania w Oświęcimiu przekazał prezydentowi miasta Januszowi Marszałkowi powstaniec warszawski i były więzień KL Warschau Henryk Łagodzki - poinformowała we wtorek rzecznik oświęcimskiego magistratu Katarzyna Kwiecień.
Getto warszawskie, w którym Niemcy osadzili ludność żydowską, zostało utworzone 12 października 1940 roku. W styczniu 1941 roku zamknięto w nim około 400 tysięcy Żydów. Dwa miesiące później osiągnęło maksymalną liczebność, około 460 tysięcy osób.
W getcie panowały skrajnie ciężkie warunki życia. Śmiertelność była bardzo wysoka. W okresie między październikiem 1940 a połową 1942 roku życie straciło 25 procent ludzi osadzonych w nim przez Niemców. Do końca 1942 roku Niemcy wywieźli z getta około 300 tysięcy mieszkańców, głównie do obozu zagłady w Treblince.
19 kwietnia 1943 roku Niemcy rozpoczęli ostateczną likwidację getta. Spotkali się jednak z oporem. Wybuchło powstanie. Walki trwały niespełna miesiąc. Po upadku powstania nastąpiła ostateczna eksterminacja mieszkańców getta i jego zniszczenie.
Kopiec Pamięci powstaje w Oświęcimiu między byłymi niemieckimi obozami kompleksu Auschwitz - Auschwitz I (Stammlager) i Auschwitz II-Birkenau. Jego pomysłodawca, zmarły już prof. Józef Szajna - były więzień Auschwitz i Buchenwaldu - uważał, że jego usypanie będzie realizacją "woli i testamentu" byłych więźniów.
Kamień węgielny został wmurowany 14 czerwca 2007 roku. Podczas uroczystości prof. Szajna mówił o idei Kopca: "Sądziłem, że w wieku XX nastąpiła kulminacja. II wojna światowa była ostatnia. Gdy okazało się jednak, że trzecie tysiąclecie, mimo tych doświadczeń, rozpoczyna się wojną, poczułem się współwinny. Pomyślałem, że to dlatego, że za mało walczyłem o pokój. (...) W związku z tym zaproponowałem, aby wznosić Kopiec Pamięci Ofiar Ludobójstwa i Pojednania Ludzi na Świecie. Wszyscy zwiedzający ludzie dobrej woli, prezydenci państw, członkowie rozmaitych organizacji, niech przynoszą na Kopiec choćby jeden kamień, jedną grudkę ziemi - także jako swoje oczyszczenie, katharsis. Wiele musimy czynić, aby chronić nasze życie - z pamięcią o nieżyjących".
Wśród już ofiarowanych na Kopiec kamieni, które w szczególny sposób zostaną wyeksponowane, są m.in.: kostka brukowa z więzienia w Tarnowie, kamienie z KL Buchenwald, fragment dachówki z Nagasaki, cegła z twierdzy w Terezinie, a także fragment sklepienia groty zwiastowania z Nazaretu i Ściany Płaczu w Jerozolimie. (PAP)
szf/ ls/ jbr/
