Marilyn Monroe, Winston Churchill, a wśród Polaków Jerzy Owsiak czy Łukasz Golec - to osoby, które odniosły wielki życiowy sukces, chociaż się jąkały. Problem dotyczy 5 proc. dzieci i 1 proc. dorosłych.
W poniedziałek przypada Światowy Dzień Osób Jąkających Się. Z tej okazji w sobotę w Katowicach zorganizowano ogólnopolską konferencję naukową pt. "Świat, który rozumie jąkanie".
Zgromadzeni specjaliści przytaczali wyniki badań potwierdzających, że nie ma absolutnie żadnej zależności między poziomem inteligencji a jąkaniem się. To jeden z wielu krzywdzących mitów, utrudniających normalne życie osobom, które mają kłopot z płynnym mówieniem.
Ponad 3 mln Amerykanów to osoby jąkające się. Jąka się od trzech do czterech razy więcej mężczyzn niż kobiet. Jak poinformowała podczas konferencji dr Katarzyna Węsierska z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, ok. 5 proc. dzieci przechodzi przez okres jąkania, który trwa 6 miesięcy lub dłużej. Trzy czwarte z nich wyrośnie z tego pod koniec dzieciństwa i tylko 1 proc. dorosłej populacji będzie się borykał z tym długotrwałym problemem.
Choć badania potwierdzają, że osoby, które mają kłopot z płynnym mówieniem, są tak samo inteligentne i przystosowane do życia jak ci, którzy się nie jąkają, to świadomość problemu determinuje nieraz ich życiowe wybory. W skrajnych przypadkach logofobii, czyli patologicznego lęku przed mówieniem, cierpiąca z tego powodu osoba niemal wycofuje się z normalnego życia.
Podczas konferencji przytaczano też badania wskazujące, że jąkanie się negatywnie wpływa na funkcjonowanie dziecka od najmłodszych lat i ma swoje długofalowe i społeczne konsekwencje. Uczniowie z zaburzeniami mowy mają ograniczone kontakty rówieśnicze w szkole i poza nią. W strukturze grupy zajmują nierzadko pozycje izolacji i odrzucenia. Często doświadczają przejawów dokuczania, a nawet agresji w szkole.
"Dla większości jąkających się uczniów ich wada jest źródłem stałych, przykrych przeżyć w szkole" - podkreślił terapeuta dr Mieczysław Chęciek z Wyższej Szkoły Ekonomii, Turystyki i Nauk Społecznych w Kielcach.
Jak przekonywała dr Węsierska, można to zmienić upowszechniając wiedzę o zjawisku jąkania i skutecznych sposobach wsparcia osób jąkających się. "Najważniejsze są cierpliwość, akceptacja i zrozumienie otoczenia, zarówno w domu, jak i w szkole czy przedszkolu, stąd ogromna rola nauczycieli" - podkreśliła.
Wśród tzw. złotych zasad, czyli najważniejszych wskazówek wspierających płynność mowy, wymienia się mówienie w sposób zrozumiały dla dziecka i nie zasypywanie go wieloma pytaniami. Zamiast tego opiekun powinien opisywać to, co widzi, mówiąc w tempie wygodnym dla dziecka, stosując pauzy i zasadę mówienia po kolei. Należy wykorzystywać kontakt wzrokowy, unikać pośpiechu i wywierania presji na dziecko, a także słuchać uważnie co mówi, nie zwracając uwagi na płynność. Warto też wzmacniać w dziecku wiarę w siebie, chwalić je nawet za drobne sukcesy, a podczas zabawy dawać mu okazję do przejmowania inicjatywy.
Rozmawiając z osobą jąkającą się nie należy za nią "dopowiadać" czy kończyć zdań. Najlepiej utrzymywać kontakt wzrokowy i czekać cierpliwie, aż jąkający się uczeń czy przedszkolak skończy mówić. Absolutnie nie należy udzielać porad w stylu: "Zwolnij", "Weź głębszy oddech", "Pomyśl, zanim coś powiesz". Warto mówić nieco wolniej i spokojniej, ale nie przesadnie wolno, by nie brzmiało to nienaturalnie.
Przyczyny jąkania nie są dokładnie znane. Ostatnie badania naukowe wskazują, że znaczenie ma czynnik genetyczny, rozwój neuromięśniowy, a także środowisko dziecka, włączając w nie dynamikę procesów zachodzących w rodzinie. Stres jako taki nie wywołuje jąkania, ale może znacząco nasilić ten problem.
Na katowicką konferencję składają się wykłady ekspertów oraz warsztaty z udziałem osób jąkających się. Jej organizatorami są Uniwersytet Śląski, Wyższa Szkoła Ekonomii, Turystyki i Nauk Społecznych w Kielcach, Specjalistyczne Centrum Terapii Jąkania w Wodzisławiu Śląskim, śląski oddział Polskiego Towarzystwa Logopedycznego oraz Ogólnopolskie Stowarzyszenie Osób Jąkających się Ostoja w Lublinie. (PAP)
lun/ gma/
