Na potrzebę tworzenia sieci otwartych placówek dla ofiar handlu ludźmi, a także zapewnienia im możliwości dochodzenia zadośćuczynienia po powrocie do kraju pochodzenia zwracali uwagę uczestnicy zakończonej w środę w Warszawie konferencji "Pierwszeństwo dla ofiar".
W dwudniowej spotkaniu wzięło udział blisko 200 osób z 30 krajów będących państwami pochodzenia ofiar handlu ludźmi, krajów tranzytowych i tych, do których one trafiają.
Wśród przedstawionych w środę konkluzji znalazł się m.in. postulat dotyczący tworzenia w poszczególnych krajach sieci schronisk dla ofiar.
Jak powiedziała Alina Brasoveanu z działającej pod auspicjami Rady Europy Grupy Ekspertów ds. Działań Przeciwko Handlowi Ludźmi (GRETA), państwa powinny tworzyć elastyczną sieć placówek, w których byłaby udzielana pomoc różnym grupom ofiar, bo innej pomocy wymagają osoby wykorzystywane seksualnie, a innej zmuszane do niewolniczej pracy.
Zaznaczyła, że placówki takie powinny być otwarte, gdyż w ośrodkach zamkniętych ofiary odnoszą wrażenie, że są pozbawione wolności, co skutkuje podjęciem przez nie decyzji o powrocie do kraju pochodzenia.
Ekspertka w dziedzinie przeciwdziałania handlowi ludźmi Stana Buchowska zwróciła uwagę, że ofiary powinny mieć w każdej sytuacji możliwość ubiegania się o zadośćuczynienie.
Konwencja Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi przewiduje prawo ofiar do uzyskania odszkodowania od sprawców. Buchowska podkreśliła jednak, że w różnych krajach różnie wyglądają rozwiązania prawne w tym zakresie.
Za dobre przykłady rozwiązań uznała m.in. system brytyjski i holenderski. W Wielkiej Brytanii ofiara może otrzymać zadośćuczynienie ze specjalnego funduszu państwowego. Podobnie jest w Holandii - państwo wypłaca zadośćuczynienie, a później egzekwuje przyznane kwoty od sprawców. Z kolei w Szkocji policja ma obowiązek sprawdzić cały majątek sprawcy już na początku śledztwa, co zapobiega jego późniejszemu ukryciu.
W ocenie uczestników konferencji ofiara powinna mieć możliwość dochodzenia zadośćuczynienia także po powrocie do kraju pochodzenia, co dziś nie zawsze jest możliwe.
Laurence Hart z Międzynarodowej Organizacji ds. Migracji ocenił, że należy zadbać też o współpracę policji z różnych krajów, bo tylko dzięki temu możliwe będzie uzyskanie pełnego obrazu praktyk stosowanych przez sprawców. Dzięki temu będzie też można np. ocenić ryzyko dotyczące ewentualnej zemsty sprawców na bliskich ofiary, którzy mieszkają w kraju jej pochodzenia.
Konkluzje wypracowane podczas konferencji mają być umieszczone w raportach GRETA.
Według przygotowanego przez Biuro Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości (UNODC) Globalnego Raportu o Handlu Ludźmi za rok 2012, w latach 2007-2010 w 118 krajach na świecie zostały wykryte ofiary handlu ludźmi pochodzące z co najmniej 136 państw. Światowa Organizacja Pracy szacuje, że blisko 21 mln osób stało się ofiarami pracy przymusowej, w tym związanej z wykorzystaniem seksualnym.
Według ubiegłorocznego raportu GRETA Polska jest zarówno krajem, z którego pochodzą, jak i krajem, do którego trafiają ofiary tego typu przestępstw.
W raporcie z maja br. eksperci GRETA pochwalili Polskę m.in. za przyjęcie krajowego planu działań przeciwko handlowi ludźmi na lata 2011-2012, który - jak ocenia GRETA - jest wyczerpujący i odnosi się do wszystkich aspektów walki z tym procederem.
GRETA wezwała też polskie władze do podjęcia kolejnych działań, aby zapewnić ofiarom tego procederu należytą pomoc i ochronę, gwarantowaną konwencją. W raporcie zwrócono też uwagę, że bardzo niewiele ofiar otrzymało odszkodowanie od sprawców i nie ma danych na temat ofiar, którym przyznano odszkodowanie od państwa.
W zeszłym roku polskie prokuratury oskarżyły o handel ludźmi 32 osoby, prowadzono 65 postępowań dotyczących takich spraw, 230 osób zostało pokrzywdzonych na skutek tego przestępstwa.
Polska ratyfikowała Konwencję Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi w 2010 r. (PAP)
mca/ bos/ jbr/
