Na siedmiu budynkach w krakowskiej dzielnicy Podgórze zawisły tablice wyznaczające szlak wiodący po dawnym getcie żydowskim, istniejącym tam od marca 1941 r. do marca 1943 r. Uroczystość symbolicznego odsłonięcia tablic zaplanowano na niedzielę 25 listopada.
Jak poinformował w poniedziałek Filip Szatanik z krakowskiego magistratu, inicjatorem projektu "Szlak Pamięci Getto 1941-43" był Adam Aptowicz, koordynator Towarzystwa Przyjaźni Izrael - Polska ds. upamiętniania zbrodni niemieckich. Zrealizował go krakowski urząd miasta.
Celem projektu jest zachowanie pamięci o żydowskich współobywatelach Krakowa, zgładzonych przez hitlerowców w latach II wojny światowej, oraz upamiętnienie miejsc znajdujących się na obszarze dawnego getta w Podgórzu.
Początkowo proponowano do upamiętnienia 22 miejsc. Ostatecznie wykonano i umieszczono na budynkach znajdujących się na terenie krakowskiego Podgórza siedem pamiątkowych tablic. Na każdej znajduje się mapa szlaku oraz krótka informacja o danym miejscu w trzech językach: polskim, hebrajskim i angielskim.
Tablicą oznaczono kamienicę przy Rynku Podgórskim 1, przy którym w latach 1941-1943 na początku ulicy Limanowskiego znajdowała się główna brama getta. W tym budynku w latach 1941-1942 miała swoją siedzibę Rada Żydowska (Judenrat), powołana przez okupanta i realizująca jego zarządzenia.
W budynku przy ul. Limanowskiego 15a w latach 1941-1942 znajdował się Dom Starców Żydowskich. W czasie akcji wysiedlenia 28 października 1942 r. okupanci niemieccy rozstrzelali jego pacjentów oraz dyrektora Jakuba Kranza. W dawnym budynku szkolnym Stowarzyszenia Talmud Tora przy ul. Rękawka 30 dr Aleksander Bieberstein uruchomił Szpital Zakaźny, który w 1941 r. znalazł się w granicach getta.
Na rogu ul. Dąbrówki 4 i ul. Janowa Wola 13 w 1942 r. okupanci niemieccy zamordowali grupę starszych osób, m.in. znanego malarza Abrahama Neumanna i poetę Mordechaja Gebirtiga. W budynku przy ul. Józefińskiej 18 w latach 1941-1943 znajdowała się siedziba Żydowskiej Samopomocy Społecznej.
W budynku nr 22 przy tej samej ulicy funkcjonował Dzienny Dom Opieki dla dzieci w wieku 6-14 lat. Podczas likwidacji getta w marcu 1943 r. hitlerowcy wymordowali wszystkich przebywających w nim podopiecznych.
W budynku na rogu Józefińskiej 14 i Węgierskiej 18 w latach 1941-1943 znajdował się Szpital Żydowski. Podczas likwidacji getta w marcu 1943 r. okupanci wymordowali wszystkie osoby przebywające w placówce.
Przy Józefińskiej 10/12 w latach 1941-1942 znajdował się Urząd Pracy, skąd kierowano Żydów do prac przymusowych. W budynku mieścił się też w latach 1941-43 szpital dla przewlekle chorych i rekonwalescentów, prowadzony przez dr. Juliana Aleksandrowicza i dr. Bernarda Bornsteina.
W przyszłości planowane jest wzbogacenie szlaku o kolejne tablice.
Niemcy utworzyli krakowskie getto w 1941 roku. Mieszkało tam około 17 tys. osób. Podczas likwidacji getta w nocy z 13 na 14 marca 1943 roku na ulicach zginęło ok. tysiąca osób, a wszyscy mieszkańcy zdolni do pracy zostali przeniesieni do obozu zagłady w Płaszowie.
Obóz ten istniał w latach 1943-45, początkowo jako obóz pracy przymusowej, potem - jako obóz koncentracyjny. Był miejscem eksterminacji Żydów i Romów, okresowo przebywali tam także Polacy i przedstawiciele innych narodowości. Martyrologia więźniów Płaszowa była tematem filmu Stevena Spielberga "Lista Schindlera".
Na Placu Bohaterów Getta stoi 70 różnej wielkości krzeseł-rzeźb z metalu, upamiętniających ofiary holokaustu. Metalowe krzesła-pomniki nawiązują do porzuconych mebli, zalegających plac podczas likwidacji getta. Pisał o tym Tadeusz Pankiewicz w książce "Apteka w getcie krakowskim". W samej aptece znajduje się muzeum. Pieniądze na jego modernizację przekazali m.in. Roman Polański, który jako kilkuletni chłopiec zdołał uciec podczas likwidacji krakowskiego getta, oraz Steven Spielberg.(PAP)
rgr/ hes/
