Były prezydent Aleksander Kwaśniewski i dziennikarz Leopold Unger - to tegoroczni laureaci Nagród Orła Jana Karskiego, przyznawanych tym, którzy "godnie nad Polską potrafią się zafrasować". Nazwiska laureatów ogłoszono we wtorek na Zamku Królewskim w Warszawie.
Wydarzenie to było elementem obchodów 10. rocznicy śmierci słynnego kuriera rządu polskiego na uchodźstwie.
Uroczystości na Zamku Królewskim zorganizowało Towarzystwo Jana Karskiego. Patronat nad uroczystościami objęli przewodniczący Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek oraz laureat Pokojowej Nagrody Nobla Elie Wiesel - amerykański pisarz i dziennikarz, pochodzenia rumuńsko-żydowskiego, w czasie wojny więzień obozów koncentracyjnych w Oświęcimiu i Buchenwaldzie.
Aleksander Kwaśniewski i Leopold Unger nie odebrali we wtorek nagród osobiście. Jak wyjaśnił Waldemar Piasecki z Towarzystwa Jana Karskiego, ceremonie wręczenia im nagród dopiero się odbędą.
89-letni Unger, który mieszka w Brukseli, odbierze swoją nagrodę w Parlamencie Europejskim; szczegółów dotyczących wręczenia nagrody Kwaśniewskiemu jeszcze nie ustalono - powiedział Piasecki.
Leopold Unger otrzymał Nagrodę Orła Jana Karskiego "za niesienie światła prawdy Polsce". Dziennikarz ten publikował m.in. w belgijskim dzienniku "Le Soir". Pracował w PAP i w "Życiu Warszawy". Był stałym współpracownikiem paryskiej "Kultury", Radia Wolna Europa, sekcji polskiej radia BBC.
"Leopold Unger, słynny +Brukselczyk+, to gwiazda niepodległościowej Polonii, wielki dziennikarz" - podkreślił Piasecki podczas wtorkowych uroczystości.
Aleksandra Kwaśniewskiego - prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej od 23 grudnia 1995 r. do 23 grudnia 2005 r. - uhonorowano Nagrodą Orła Jana Karskiego "za doniosły wkład we wprowadzanie Polski do struktur wolnego świata".
Jak mówił Piasecki, chodzi o działania Kwaśniewskiego na rzecz akcesji Polski do NATO i Unii Europejskiej.
"Nagrodę Orła Jana Karskiego przyznano po raz jedenasty" - przypomniał Piasecki. Nagroda ta została ufundowana w 2000 roku przez samego Karskiego. Jest przyznawana tym, którzy "godnie nad Polską potrafią się zafrasować" oraz tym, którzy "nie będąc Polakami, nie pozostają wobec naszego kraju obojętni".
Wśród jej laureatów z lat poprzednich byli m.in.: ks. prof. Józef Tischner, Jacek Kuroń, Marek Edelman, kard. Stanisław Dziwisz, redakcja "Tygodnika Powszechnego" oraz włoska dziennikarka i pisarka Oriana Fallaci. Towarzystwo Jana Karskiego powstało dwa lata po śmierci Karskiego.
Wtorkowe uroczystości na Zamku Królewskim rozpoczęto od cyklu wystąpień poświęconych Karskiemu - z udziałem m.in. przedstawicieli Żydowskiego Instytutu Historycznego, Towarzystwa Jana Karskiego, amerykańskiego Uniwersytetu Maryland, Stowarzyszenia "Nigdy Więcej". Ich wystąpienia dotyczyły tematów takich jak np.: "Jan Karski a stosunki polsko-żydowskie", "Jan Karski i Ameryka", "Jan Karski a Solidarność", "Jan Karski a walka z nienawiścią i antysemityzmem".
Odbyła się także dyskusja o nazwie "Lekcja Karskiego". Uczestniczyli w niej m.in. ks. Adam Boniecki i Włodzimierz Cimoszewicz.
Jan Karski, legendarny kurier i emisariusz Polskiego Państwa Podziemnego, autor raportu o zbrodni holokaustu, urodził się w 1914 r. w Łodzi.
Od stycznia 1940 r. działał w misjach kurierskich władz podziemnych do rządu polskiego we Francji i Wielkiej Brytanii. W 1942 r. w przebraniu dwukrotnie wchodził do warszawskiego getta. W przebraniu strażnika dostał się też do obozu tranzytowego dla Żydów w Izbicy, który był ostatnim etapem przed obozem zagłady w Bełżcu. Karski spisał relacje jako naoczny świadek eksterminacji Żydów, a generał Sikorski przekazał je rządom Anglii i USA.
Polski kurier wielokrotnie osobiście apelował o ratunek dla Żydów, m.in. w lipcu 1943 r. został przyjęty przez ówczesnego prezydenta USA Franklina Roosevelta.
Po wojnie Karski pozostał na emigracji w USA. W 1944 r. opublikował książkę o polskim Państwie Podziemnym, w następnych latach doktoryzował się na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie, gdzie przez 40 lat wykładał na Wydziale Służby Zagranicznej.
W 1982 r. Karski został odznaczony izraelskim tytułem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata, a w 1994 r. otrzymał honorowe obywatelstwo Izraela. Doktoratami honoris causa uhonorowało go osiem uczelni - amerykańskich i polskich. W 1998 roku otrzymał nominację do Pokojowej Nagrody Nobla.
Jan Karski zmarł 13 lipca 2000 roku w Waszyngtonie. (PAP)
jp/ hes/ gma/
