Na ministerialnej liście Produktów Tradycyjnych znajduje się 13 potraw i napojów z województwa lubuskiego. W minionym roku powiększyła się ona o trzy pozycje, a kilka kolejnych wniosków jest obecnie rozpatrywanych.
Na tle innych regionów Lubuskie wypada skromnie, mając najmniej regionalnych specjałów opatrzonych takim certyfikatem.
"Mała liczba produktów tradycyjnych z naszego województwa wynika z tego, iż producenci z naszego regionu mają duży problem z udokumentowaniem tradycji wytwarzania danego produktu i związku z regionem. To ludność napływowa, która znalazła tutaj swój dom, przywiozła ze sobą tradycje kulturowe i kulinarne. Musimy docierać do korzeni powstawania samych produktów, co jest często bardzo utrudnione z powodu braku jakichkolwiek zapisów czy dokumentacji fotograficznej. Bardzo ważna w takiej sytuacji jest opinia etnografa, ale jego wiedza musi także opierać się na dokumentacji źródłowej" - powiedział PAP członek Zarządu Woj. Lubuskiego Stanisław Tomczyszyn.
Dodał, że mimo tych trudności lista regionalnych specjałów co roku powiększa się o kilka pozycji. Obecnie ministerstwo rolnictwa rozpatruje wnioski o wpisanie na nią dwóch kolejnych produktów z Lubuskiego.
"Obecnie jesteśmy także na etapie kompletowania dokumentacji do kolejnych wniosków, które zostaną skierowane do ministerstwa" - zaznaczył Tomczyszyn.
W połowie kwietnia ubiegłego roku dzięki staraniom Grażyny Dereń ze wsi Lubiechnia Wielka w powiecie słubickim na liście znalazł się schab słubicki - pierwszy produkt mięsny uznany za lubuski wyrób tradycyjny. Gospodyni postanowiła ocalić od zapomnienia jeden z przepisów z Kresów Wschodnich, który przekazał jej dziadek. Tradycja wyrobu tego schabu została udokumentowana w literaturze kulinarnej; był on przygotowywany już od 1868 roku.
Surowy schab musi pochodzić z tucznika o wadze ok. 120 kg. Następnie mięso jest przyprawiane: solą, pieprzem, czosnkiem, kozieradką i trafia do lodówki na 4-5 dni. Schab jest wędzony na zimno w błonie okalającej sadło tucznika. Tak przygotowany schab jest soczysty, ma lekko czosnkowy zapach, a mięso jest różowe i smakuje wybornie. Porcja tej wędliny waży około 5 kg.
W ubiegłym roku do rejestru wpisano także Chleb domowy na zakwasie. To pieczywo o wyraźnym smaku,lekko słonym i delikatnie kwaśnego z wyczuwalną nutką zakwasu chlebowego. Bochenki mogą mieć kształt prostokąta lub okrągły o masie od 1,5 do 2,5 kg. Tradycja wypieku chleba domowego na zakwasie, pieczonego w piecu chlebowym opalanym drewnem, na Ziemi Lubuskiej sięga okresu międzywojennego, gdzie na potrzeby rodzin wielopokoleniowych chleb był podstawą pożywienia.
Chleb domowy na zakwasie wyrabiany jest ręcznie w dzieży, z ciasta poddanego fermentacji (zakwas), dzięki czemu jest miękki, elastyczny, lekko wilgotny, bez odstającej skórki. Poprzez dodatek maślanki lub serwatki podkreśla się smak i trwałość chleba. Wypiekany jest on w tradycyjnym piecu opalanym drewnem liściastym. Mieszkańcy wsi z okolic powiatu słubickiego pieką chleb na zakwasie według przepisów rodzinnych i starej receptury od kilku pokoleń w rodzinach o tradycjach i korzeniach rolniczych. Po niewielkiej modyfikacji jest on pieczony również przez piekarnie w miejscowości Kowalów.
Kolejnym produktem w kategorii wyrobów piekarniczych i cukierniczych, który w 2012 roku uzyskał miano tradycyjnego jest Chleb z dodatkiem nasion lnu. Jego bochenki z wierzchu posypane nasionami tej rośliny, także w przekroju są one widoczne. Taki chleb posiada lekki zapach zakwasu i delikatnym aromatem lnu. W zależności od użytej formy do pieczenia owalne lub prostokątne bochenki ważą od 0,5 - 0,8 kg.
Na liście tradycyjnych lubuskich wypieków znajdują się także: Strudel, Paska Bukowińska i Bochen chleba starowiejskiego. Jedynym reprezentantem miodów jest Miód wielokwiatowy łąkowy z Doliny Noteci, a w kategorii potraw z warzyw i owoców na liście jest Kapusta kwaszona nadnotecka. W kategorii napojów są: Wino gronowe, Miód pitny - Trójniak, Jarzębiak na winiaku i Jarzębiak i Piwo Wschowskie.
Piwo wschowskie warzone jest w małym browarze w Nowej Wsi niedaleko Wschowy, którego właścicielami są Maria i Edward Wilk. Trunek można kupić na miejscu oraz podczas festynów i imprez organizowanych w regionie. Tradycja produkcji tego piwa sięga XI wieku. Do jego wytworzenia używa się słodu pilzneńskiego, który ma szarożółtą barwę i swoisty zapach ziarna. Następnym surowcem jest chmiel, drożdże piwowarskie i oczywiście woda.
Uzyskanie statusu Produktu Tradycyjnego nie jest łatwe i obwarowane wieloma warunkami. Dana potrawa, napój lub inny produkt spożywczy musi powstawać z wykorzystaniem tradycyjnych metod, używanych od co najmniej 25 lat. Ważny jest także element tożsamości społeczności lokalnej.
Warto jednak podjąć ten wysiłek, gdyż wpis na listę dla konsumentów staje się gwarancją, że produkt jest unikalny, a jego jakość wynika z tradycyjnego sposobu wytwarzania. Producentom stwarza możliwość promocji swoich wyrobów i zwiększa ich konkurencyjność na rynku. To także pierwszy krok do rejestracji nazwy produktu na poziomie Unii Europejskiej. Takie produkty są także wizytówką regionu.
Pierwszym lubuskim Produktami Tradycyjnymi wpisanym do rejestru w lutym 2006 roku były: Wino gronowe i Bochen chleba starowiejskiego. (PAP)
mmd/ dym/
