Początek redukcji kontyngentu w Afganistanie, powrót ostatnich żołnierzy z Iraku, a także najtragiczniejszy w historii atak, w którym życie straciło pięciu Polaków - to najważniejsze wydarzenia dotyczące misji zagranicznych Wojska Polskiego w mijającym roku.
W tym czasie na misje wyjechało łącznie ponad sześć tys. żołnierzy.
W trakcie służby za granicą życie straciło 15 Polaków - 14 żołnierzy i jeden cywilny ratownik medyczny. Wszyscy polegli w Afganistanie, wśród nich aż pięciu w jednym wybuchu miny pułapki 21 grudnia. Była to największa tragedia w historii polskich misji za granicą. Pod względem strat mijający rok był najgorszy w historii misji zagranicznych.
W Afganistanie Polacy wchodzą w skład podporządkowanych NATO Międzynarodowych Sił Wspierania Bezpieczeństwa (ISAF) i odpowiadają przede wszystkim za bezpieczeństwo w prowincji Ghazni. Jesienią rozpoczął się proces redukcji polskiego kontyngentu - na obecną, dziesiątą zmianę misji pojechało 2,5 tys. żołnierzy, o 100 mniej niż wiosną. O połowę - z 400 do 200 żołnierzy - spadła też liczebność odwodu w Polsce. Stopniowo zmienia się też charakter misji - z bojowej na szkoleniową.
Redukcja to wynik postanowień szczytu NATO w Lizbonie w listopadzie 2010 r. Sojusznicy zdecydowali wówczas, że do końca 2014 r. wyjdą z Afganistanu. Jesienią MON opracował harmonogram wycofywania naszych oddziałów, ale - jak mówił w grudniu w Sejmie szef resortu Tomasz Siemoniak - będzie on zależał od postępów stabilizacji. Resort obrony spodziewa się też, że członkowie NATO będą dyskutować o przyszłości misji afgańskiej na szczycie sojuszu w Chicago w 2012 r.
Szef BBN gen. Stanisław Koziej w jednym z wywiadów opowiedział się za tym, by liczebność kontyngentu w Afganistanie redukować mniej więcej o jedną trzecią co roku jesienią, bo zima to czas osłabienia aktywności talibów.
Trzonem dziesiątej zmiany PKW Afganistan są żołnierze 15. Brygady Zmechanizowanej z Giżycka. Wiosną 2012 r. zadanie przypadnie 6. Brygadzie Powietrznodesantowej z Krakowa, a pół roku później - 12. Brygadzie Zmechanizowanej ze Szczecina.
Z Iraku wróciła do Polski ostatnia grupa żołnierzy, która zajmowała się szkoleniem tamtejszych sił bezpieczeństwa w ramach misji NATO (ang. NTM-I). To kilkunastu oficerów, którzy zostali nad Eufratem i Tygrysem po tym, jak polski kontyngent wojskowy zakończył działania w październiku 2008 r.
Początkowo planowano, że Polacy pozostaną w Iraku w 2012 r., MON przygotowało nawet projekt wniosku do prezydenta o przedłużenie misji, który rząd miał przyjąć 13 grudnia. Dzień wcześniej NATO oznajmiło jednak, że do końca roku skończy misję szkoleniową w Iraku. Wcześniejsze rozmowy sojuszu z władzami w Bagdadzie nie przyniosły rezultatu, strony nie zgadzały się w kwestii immunitetu dla członków misji.
Oficjalne przekazanie obowiązków przez ostatnią grupę polskich żołnierzy w Iraku odbyło się 17 grudnia. Trzy dni później Polacy byli już w kraju.
13 grudnia rząd wystąpił do prezydenta o przedłużenie misji na Bałkanach - w Kosowie, Macedonii oraz Bośni i Hercegowinie. Zgodnie z obowiązującym postanowieniem termin pobytu polskich żołnierzy w tym rejonie upływa z końcem 2011 r. Liczebność kontyngentu się nie zmieni, nadal będzie to do 300 żołnierzy i pracowników wojska.
Polski kontyngent na Bałkanach uczestniczy w misjach NATO (ok. 200 żołnierzy w siłach KFOR) i UE (prawie 50 żołnierzy w misji EUFOR MTT), która prowadzi misję szkoleniową. Na Bałkanach służy też ok. 120 polskich policjantów w ramach misji EULEX.
Do zadań polskich żołnierzy w Kosowie należy nadzór nad respektowaniem porozumień i traktatów międzynarodowych. W praktyce będą to działania polegające na demonstrowaniu militarnej obecności sił międzynarodowych w Kosowie oraz organizowaniu posterunków kontrolnych. Polacy będą też monitorować strefę przygraniczną oraz pomagać w dystrybucji pomocy humanitarnej.
W mijającym roku aktywna na misjach zagranicznych była Marynarka Wojenna. W NATO-wskiej operacji antyterrorystycznej "Active Endeavour" na Morzu Śródziemnym, która trwa nieprzerwanie od października 2001 r., uczestniczył okręt podwodny ORP "Bielik" oraz ORP "Kontradmirał Xawery Czernicki". "Bielik" wypłynął w rejs pod koniec października 2010 r., do Gdyni wrócił w ostatnich dniach lutego 2011 r. Z kolei "Czernicki" pełnił misję od końca stycznia do końca czerwca, początkowo w roli okrętu dowodzenia zespołu sił obrony przeciwminowej NATO (podobnie jak przez cały 2010 r.), później w ramach operacji "Active Endeavour". W zespole obrony przeciwminowej NATO działał też w tym roku - od sierpnia do listopada - niszczyciel min ORP "Flaming".
Na przyszły rok zaplanowana jest kolejna edycja PKW Orlik. Od początku maja przez cztery miesiące polskie samoloty MiG-29 z bazy w Malborku będą strzec przestrzeni powietrznej Litwy, Łotwy i Estonii w ramach rotacyjnej misji NATO. Polacy wykonywali te zadania już trzykrotnie - w 2006, 2008 i 2010 r.
Latem 2011 r. Sejm znowelizował ustawę o orderach i odznaczeniach, zmieniając zasady nadawania pamiątkowych odznaczeń za służbę w kontyngentach wojskowych poza granicami kraju. Odznaczenia te mają w nazwie słowo "gwiazda" - najbardziej znane są Gwiazda Iraku i Gwiazda Afganistanu, ale istnieją również gwiazdy: Konga, Czadu oraz Morza Śródziemnego. Nowela rozszerzyła krąg żołnierzy, którym przysługują tego rodzaju odznaczenia. Zmiana umożliwi też prezydentowi ustanowienie Gwiazdy Załóg Latających dla lotników służących w PKW Orlik.
Prezydent będzie miał do końca 2013 r. czas na odznaczenie gwiazdami tych, których obejmą nowe przepisy, a którzy nie zostali nagrodzeni przed ich wejściem w życie. Kancelaria Prezydenta szacowała, że Gwiazdami Iraku i Afganistanu dodatkowo może być nagrodzonych dwa tysiące osób.
Rafał Lesiecki (PAP)
ral/ abr/ itm/
