Mikołaj Kopernik, ojciec nowożytnej astronomii, najprawdopodobniej miał jasne włosy, a w niebo wpatrywał się niebieskimi oczami. W najnowszym numerze tygodnika "Proceedings of the National Academy of Sciences" ukazał się artykuł podsumowujący kilkuletnie badania szczątków Kopernika.
Szczątków Kopernika poszukiwano jeszcze za Napoleona ponad dwieście lat temu. Badania prowadzono też w 1939 r. Odkrycia niekompletnego szkieletu w katedrze we Fromborku dokonał wreszcie w 2005 r. zespół pod kierunkiem prof. Jerzego Gąssowskiego z Wyższej Szkoły Humanistycznej w Pułtusku.
"Jest to koniec poszukiwań, które trwały dwa stulecia" - piszą polscy i szwedzcy autorzy artykułu. Wśród polskich autorów znaleźli się: Wiesław Bogdanowicz i Marta Gajewska z Polskiej Akademii Nauk oraz Wojciech Branicki i Tomasz Kupiec z Instytutu Ekspertyz Sądowych w Krakowie.
Dużym przełomem była analiza źródeł pisanych pochodzących z epoki. Na ich podstawie naukowcy pracujący pod kierunkiem prof. Gąssowskiego wywnioskowali, że do XVIII w. kanonikom dawano w dożywotnią pieczę poszczególne ołtarze katedralne. Pod tymi ołtarzami spoczywali po śmierci. Źródła podawały, że Kopernikowi powierzono ołtarz Świętego Krzyża.
Po odkryciu niekompletnego szkieletu rekonstrukcją twarzy Kopernika zajęło się w 2005 r. Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Komendy Głównej Policji w Warszawie. W wyniku prac uzyskano wizerunek pociągłej twarzy, z lekko złamanym nosem i blizną nad okiem.
Mimo tych badań naukowcy ciągle nie byli pewni, czy odkryty szkielet należał właśnie do Kopernika. Ostatecznym potwierdzeniem była analiza porównawcza DNA. Okazało się, że w muzeum w Uppsali znajduje się księga "Calendarium Romanum Magnum" Johannesa Stoefflera, która przez kilkadziesiąt lat była w posiadaniu Kopernika. Książka do Szwecji dostała się po "potopie" w ramach łupów wojennych.
W księdze, pomiędzy kartkami, znaleziono dziewięć włosów. Zbadano mitochondrialne DNA (przekazywane w całości po linii matki) czterech spośród nich. Analizy potwierdziły w 2008 r., że dwa włosy i szkielet z katedry fromborskiej należały do tej samej osoby.
Co ciekawe, analizy genetyczne dowiodły, że w genie o nazwie HERC2 znajduje się mutacja charakterystyczne dla ludzi o niebieskich oczach, zamieszkujących północną Europę. Ten sam wariant genu występuje często u ludzi o jasnych włosach i jaśniejszej cerze. Jest to tym bardziej zaskakujące, że na portretach Kopernik ma zwykle ciemne oczy.
Jak podsumowują autorzy artykułu, "pozostałości szkieletu wydobyte spod ołtarza Św. Krzyża w katedrze fromborskiej należały do wielkiego polskiego astronoma Mikołaja Kopernika". (PAP)
krx/ agt/ jbr/
