# krytyczne oceny wiersza Grassa #
04.04. Berlin (PAP/Media,dpa) - Niemiecki noblista Guenter Grass napisał wiersz, w którym ostrzega przed atakiem na Iran i krytykuje Izrael, sugerując, że kraj ten jako mocarstwo atomowe zagraża pokojowi na świecie. Inicjatywa Grassa wywołała falę krytyki.
Zaangażowany politycznie utwór publikuje dziennik "Sueddeutsche Zeitung". Zabierając głos w sporze o irański program atomowy, Grass przyznaje, że zbyt długo milczał w "ewidentnej" sprawie "rzekomego prawa do pierwszego uderzenia" (na Iran), które może "wymazać z powierzchni irański naród" - i to tylko dlatego, że w państwie "mocnego w gębie" władcy Iranu może znajdować się bomba atomowa.
Stany Zjednoczone i ich sojusznicy podejrzewają Iran o potajemne prowadzenie prac nad bronią atomową. Społeczność międzynarodowa sankcjami chce zmusić rząd w Teheranie do rezygnacji z programu, ale USA i Izrael nie wykluczają ataku na irańskie obiekty nuklearne.
W tym kontekście pisarz pyta o przyczynę zahamowań przed nazwaniem po imieniu innego kraju (Izraela), w którym "od lat znajduje się - choć utrzymywane jest to w tajemnicy - rosnący potencjał jądrowy, będący poza wszelką kontrolą (międzynarodową), ponieważ nie ma dostępu do tych urządzeń". "Powszechne milczenie" w tej sprawie nazywa Grass "obciążającym kłamstwem", wynikającym - jego zdaniem - z obawy przed zarzutami o antysemityzm.
Grass podkreśla, że zdecydował się powiedzieć, co "musi zostać powiedziane", w sytuacji, gdy Niemcy mają dostarczyć Izraelowi kolejny okręt podwodny. Z tej jednostki mogą zostać odpalone rakiety w kierunku miejsca - "gdzie podobno znajduje się bomba atomowa, chociaż jej istnienie nie zostało udowodnione".
"Czy mocarstwo atomowe Izrael naraża na szwank i tak już chwiejny pokój na świecie?" - pyta Grass. Dostarczenie Izraelowi okrętu podwodnego może być przestępstwem - ostrzega swoich rodaków.
Pisarz tłumaczy, że nie może dłużej milczeć, ponieważ ma "dość hipokryzji Zachodu". Ma nadzieję, że jego słowa przerwą mur milczenia i przekonają sprawcę niebezpieczeństwa do rezygnacji z przemocy. Wyraził nadzieję, że Iran i Izrael wyrażą zgodę na międzynarodową kontrolę swych potencjałów atomowych. Tylko w ten sposób można pomóc Izraelczykom i Palestyńczykom oraz wszystkim ludziom, którzy mieszkają w tym "opanowanym przez obłęd" regionie - napisał Grass w opublikowanym na łamach "SZ" wierszu.
Agencja dpa odnotowuje, że politycy, organizacje żydowskie i intelektualiści zareagowali na wiersz Grassa z oburzeniem, zarzucając mu, iż prezentuje "postawiony na głowie" obraz sytuacji. To nie Izrael, lecz irański reżim mułłów zagraża światowemu pokojowi - podkreślają krytycy. Grassowi zarzuca się antysemityzm i nieodpowiedzialne postępowanie, brak wyczucia i ignorancję w kwestii bliskowschodniej.
Centralna Rada Żydów w Niemczech nazwała tekst Grassa "agresywnym pamfletem agitacyjnym". Sekretarz generalny CDU Hermann Groehe wyraził opinię, że Grass przedstawił wypaczony obraz sytuacji, nie dostrzegając, że to Iran, dążący do wejścia w posiadanie broni nuklearnej, kwestionuje prawo Izraela do istnienia i neguje Holokaust.
Przewodniczący komisji spraw zagranicznych Bundestagu Ruprecht Polenz (CDU) powiedział m.in.: "Guenter Grass jest wielkim pisarzem. Zawsze jednak, kiedy wypowiada się na temat polityki, ma trudności".
Sekretarz generalna SPD Andrea Nahles zdystansowała się od wiersza Grassa, uznając go za "irytujący i niestosowny" w świetle sytuacji politycznej na Bliskim Wschodzie.
Publicysta Ralph Giordano uznał wiersz za "zamach na egzystencję Izraela". Wielu publicystów zarzuciło Grassowi brak obiektywizmu.
Ambasador Izraela w Niemczech Emmanuel Nahshon zaliczył wiersz do kategorii "antysemickich uprzedzeń". Dodał, że Izrael nie jest gotów "objąć roli, jaką Guenter Grass przeznacza nam w zmaganiu się narodu niemieckiego z przeszłością".
Natomiast rzecznik niemieckiego rządu Steffen Seibert oświadczył na spotkaniu z dziennikarzami w Berlinie, że istnieje wolność wyrazu artystycznego, a także wolność rządu, który nie musi się ustosunkowywać do każdej wypowiedzi.
Pochodzący z Gdańska pisarz otrzymał w 1999 roku Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Sławę międzynarodową przyniosła mu tzw. gdańska trylogia - powieści "Blaszany bębenek" (1959), "Kot i mysz" (1961) i "Psie lata" (1963). Grass wielokrotnie angażował się politycznie - w latach 60. i 70. popierał politykę pojednania z Polską kanclerza Willy Brandta. Był przeciwnikiem zjednoczenia Niemiec, ostro krytykował interwencję USA w Iraku. W 2006 roku nieoczekiwanie ujawnił, że pod koniec wojny jako 17-latek służył w hitlerowskiej formacji wojskowej Waffen-SS.(PAP)
az/ lep/ kar/
11139708 11140304
