Kilkaset srebrnych monet - XI-wiecznych i późniejszych, krzyżackich - odnaleźli w powiecie iławskim archeolodzy z Muzeum Warmii i Mazur. Wykopaliska przeprowadzono w miejscach, w których wcześniej na skarby natrafiali poszukiwacze amatorzy.
Jak poinformował PAP kustosz olsztyńskiego muzeum Jarosław Sobieraj znalezisko jest efektem ekspedycji archeologicznej przeprowadzonej we wrześniu na Pojezierzu Iławskim. Muzealnicy przeszukali ponownie trzy miejsca, w których w ostatnich latach miejscowi miłośnicy historii odkryli średniowieczne skarby ze srebra.
"Niemal zawsze przy tego typu znaleziskach część przedmiotów pozostaje w ziemi. Dlatego należało przeprowadzić ponowne, drobiazgowe badania" - wyjaśnił Sobieraj. Jak podkreślił prace były możliwe dzięki grantowi, przyznanemu na ten cel przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Archeolodzy odnaleźli 350 monet z przełomu X i XI wieku na polu koło wsi Mózgowo. Jest to już trzecie podobne odkrycie w tym samym miejscu. Po raz pierwszy na skarb natrafiono tam w 1867 r. podczas orki po karczowaniu lasu. Niewielka część ze znalezionych wówczas 2 tys. monet i fragmentów srebrnej biżuterii zachowała się w muzeum w Brunszwiku. Reszta trafiła prawdopodobnie do prywatnych kolekcji i zaginęła w czasie II wojny.
Na informacje o tym znalezisku natrafili w XIX-wiecznych źródłach członkowie iławskiego Stowarzyszenia Badaczy Historii Deutsch Eylau "Ylavia". Przed dwoma laty - za zgodą służb ochrony zabytków i właściciela gruntów - przeszukali ponownie pole pod Mózgowem. Znaleźli wówczas ponad 800 srebrnych przedmiotów, które za pośrednictwem konserwatora zabytków przekazali olsztyńskiemu muzeum. Były to głównie zachodnioeuropejskie monety z XI wieku oraz fragmenty rzymskich denarów, arabskich dirhemów i biżuterii, wśród nich tzw. enkolpion - pudełkowy krucyfiks, służący do noszenia relikwii na piersiach.
Olsztyńscy muzealnicy znaleźli też 75 krzyżackich szelągów z początku XV wieku. Wykopaliska prowadzili w okolicach Susza, gdzie w 2009 r. członkowie Towarzystwa Miłośników Ziemi Suskiej przy pomocy detektorów odkryli skarb złożony z blisko 150 monet. Również w tym przypadku poszukiwania historyków-amatorów były legalne, a znalezisko przekazano do muzeum. Lokalizację skarbu ustalono dzięki informacji z 1880 r. o rolniku, który wykopał na polu 4,5 tys. krzyżackich brakteatów.
Archeolodzy z olsztyńskiego muzeum przeprowadzili też wykopaliska w okolicach Prabut, gdzie przed rokiem spacerujący po lesie Zbigniew Krysiński znalazł na zaoranym pasie ziemi skarb z połowy XI wieku. Znalazca przekazał wtedy muzeum 155 srebrnych monet i tzw. siekańców oraz liczne srebrne ozdoby, w tym niezwykle cenną kaptorgę, służącą do noszenia na szyi amuletów, relikwii lub pachnideł.
W miejscu odkrycia tego skarbu olsztyńskim muzealnikom udało się teraz odnaleźć jedynie fragmenty glinianego naczynia i dwa ażurowe paciorki. Zdaniem Jarosława Sobieraja teren ten mógł jednak zostać wcześniej spenetrowany i ograbiony z innych pozostałości.
Dzięki dofinansowaniu z ministerstwa kultury Muzeum Warmii i Mazur przeprowadzi konserwacje wszystkich odnalezionych skarbów i naukowo je opracuje, a do końca przyszłego roku przygotuje wydawnictwo poświęcone tym znaleziskom.(PAP)
mbo/ hes/
