Gdańsk był pierwszym miastem w granicach dzisiejszej Polski, w którym założono krematorium. Rozpoczęło ono swoją działalność 95 lat temu - 30 października 1914 roku odbyła się pierwsza ceremonia spalenia ciała zmarłego.
Mało znaną historię gdańskiego krematorium opisał na uruchomionym tydzień temu portalu poświęconym miejscowym nekropoliom pracownik gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni dr Andrzej Dąbrowski - z wykształcenia dendrolog, z zamiłowania historyk.
Gdańskie krematorium powstało po 16 latach starań działającego od 1898 roku Gdańskiego Towarzystwa Kremacyjnego. Gdy uruchomiono je w 1914 roku, na świecie istniały 32 tego typu obiekty. Pierwszy powstał w 1876 w Mediolanie.
Gdańskie krematorium znajdowało się we Wrzeszczu, przy dzisiejszej ul. Traugutta. Oprócz samej spalarni, na działce o powierzchni 1,75 hektara funkcjonowała też kostnica, dom pogrzebowy oraz cmentarz przeznaczony do pochówków urnowych.
"Wszystkie obiekty, które wchodziły w skład kompleksu, przetrwały do dziś, są w użytkowaniu Kościoła prawosławnego. W domu pogrzebowym, zbudowanym w formie przypominającej kaplicę, od wielu lat działa cerkiew" - wyjaśnił PAP Dąbrowski.
Jak zaznaczył, do dziś zachowała się także część przykrematoryjnego cmentarza z pochówkami z lat 1932-1944. "Jest to około stu skromnych nagrobków o wyraźnie świeckim charakterze. Resztę terenu nekropolii w latach 60. przeobrażono w park" - powiedział Dąbrowski. Jego zdaniem, na cmentarzu chowano ludzi, którzy nie byli wyznawcami żadnej religii.
"Po nazwiskach osób pochowanych na ocalonej do dziś części cmentarza można przypuszczać, że większość z nich była pochodzenia niemieckiego, jednak część była Polakami" - wyjaśnił Dąbrowski. Poinformował, że na niektórych zachowanych nagrobkach znajdują się inskrypcje - także w języku polskim; jeden z nich brzmi: "Życie jest ciężkim snem, marą jest krwawą".
Jak podaje Dąbrowski, który w dużej mierze oparł swoje informacje na publikacji Joanny Labenz o gdańskich nekropoliach, pierwsza ceremonia spalenia zwłok w gdańskim krematorium odbyła się 30 października 1914 roku i do końca roku kremacji poddano 16 ciał. Z czasem liczba osób, które decydowały się na pochówek w urnie, rosła: w roku 1927 było ich 614, a w końcu 1936 roku wykonywano już średnio około 70 kremacji miesięcznie.
"Po zakończeniu II wojny, ze zrozumiałych względów, nikt nie myślał o wznowieniu działalności gdańskiego krematorium. Mimo to, chyba do lat 80., przetrwała część jego wyposażenia, które jednak w końcu oddano na złom" - opowiada Dąbrowski.
Współczesne krematorium pojawiło się w Gdańsku w 2003 roku, zbudowała je prywatna firma, która przy tej okazji zadbała też o kolumbarium. Jak poinformowała PAP Lucyna Berent z gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni, spośród około 4 tys. pogrzebów, jakie miały miejsce w Gdańsku w ciągu ostatniego roku, prawie 20 procent było pochówkami urnowymi.
Popularność pochówków urnowych jest tak duża, że miasto zdecydowało się na budowę komunalnego kolumbarium, w którym będzie możliwy pochówek ponad 4 tys. urn. Ma ono powstać do końca tego roku.
"Ze swojego doświadczenia wiem, że na kremację decyduje się coraz większy odsetek ludzi starszych, którzy dotąd rzadziej myśleli o tego rodzaju pochówku" - powiedziała Berent. Według niej, z rozmów z rodzinami wynika, że powody takiej decyzji bywają czysto praktyczne: urny są tańsze, a poza tym można je pochować w grobie, w którym - z braku miejsca - nie jest już możliwie pochowanie kolejnej trumny.(PAP)
aks/ hes/ woj/
