Zabytkowy ikonostas, jeden z najcenniejszych w Polsce, wrócił do XVI-wiecznej cerkwii w Gorajcu (Podkarpackie) po 17 latach renowacji. Renowację przeprowadziła krakowska pracownia Fundacji św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej.
Ikonostas powstawał od XVII˙do XX stulecia. Obecnie liczy łącznie 67 ikon. Jego wysokość to 6,5 metra, a szerokość - 7 metrów. Na predellach (podstawie nastawy ołtarzowej) znajdują się sceny figuralne m.in. ukamienowania Szczepana, kuszenia Chrystusa. Natomiast we wnęce - Matka Boża i Chrystus w koszulkach wyciętych z blachy. Każda z ikon zwieńczona jest belkowaniem, na którym znajdują się inskrypcje w starocerkiewnym języku.
Na pozostałych ikonach można zobaczyć jeszcze inne sceny i postaci biblijne m.in. apostołów i proroków, zwiastowanie, narodziny Chrystusa, pokłon trzech króli, uzdrowienie ślepca, Chrystusa i Samarytankę, przekazanie kluczy świętemu Piotrowi, ostatnią wieczerzę, zmartwychwstanie.
Według konserwatorów, ikony prezentują różny poziom artystyczny. Te z XVII i XVIII wieku powstały prawdopodobnie w miejscowym warsztacie, który czerpał wzorce z tradycji malarstwa bizantyńsko-ruskiego i wierny był przyjętym kanonom. Natomiast w przypadku młodszych ikon, z XIX wieku, widać brak warsztatowej edukacji wykonawcy np. w nieporadności w przedstawieniu dłoni czy szat.
Gorajecka cerkiew zbudowana została w 1586 r. Wówczas bezpośrednio na belkach ściany oddzielającej prezbiterium od nawy powstały także pierwsze malowidła. Jednak już pod koniec XVII wieku zasłoniły je nowe ikony.
Dlatego - jak poinformowała PAP podkarpacki konserwator zabytków Grażyna Stojak - ikonostas został zamontowany na specjalnym stelażu, odsuniętym od ściany półtora metra, a nie - jak wcześniej - na ścianie cerkwii. Dzięki temu zwiedzający będą mogli oglądać znajdujące się na belkach ściany starsze malowidła, które przez ponad 200 lat, były zasłonięte ikonostasem.
Za ikonostasem powstanie w najbliższym czasie specjalna antresola, umożliwiająca oglądanie polichromii z bliska. Malowidła nie sięgają bowiem poziomu podłogi, ale znajdują się nieco wyżej.
Świątynia używana jest w celach kultu; odbywają się tam nabożeństwa i msze, jednak w obrządku łacińskim. Zamontowano w niej system monitoringu obiektu, zabezpieczający przed kradzieżą.
Renowacja zabytku została sfinansowana ze środków podkarpackiego konserwatora zabytków, Fundacji św. Włodzimierza Chrzciciela Rusi Kijowskiej w Krakowie oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. (PAP)
api/ ls/
