Do końca 2012 roku ukaże się monografia unikatowego cmentarza fortecznego, który znajduje się na zamkniętym wojskowym terenie w Twierdzy Osowiec (Podlaskie). Inwentaryzację obiektu wykonali archeolodzy i studenci z Uniwersytetu w Białymstoku.
Cmentarz garnizonowy, forteczny został założony najprawdopodobniej w 1882 roku, w początkach budowy Twierdzy Osowiec w czasach carskich - poinformował PAP dr Maciej Karczewski, archeolog z Uniwersytetu w Białymstoku, który wraz z dr Małgorzatą Karczewską i kołem studentów prowadził w 2012 r. inwentaryzację tego cmentarza.
"Cmentarz jest zabytkiem unikatowym, jedynym tego typu obiektem na obszarze Polski północnowschodniej. Pochowano na nim Rosjan, w tym oficerów i ich rodziny, łącznie z niemowlętami oraz budowniczych twierdzy. Zachowane nagrobki, wykonane w części w zakładach kamieniarskich Grodna ( dzisiejsza Białoruś-PAP) są obiektami wysokiej klasy artystycznej" - poinformował PAP Karczewski.
Podkreśla, że inskrypcje zachowały się jedynie, na co dziesiątym nagrobku. Wynika z nich m.in. informacja o epidemii cholery, która miała miejsce na terenie garnizonu Twierdzy Osowiec na początku XX wieku. Na cmentarzu jest kilkadziesiąt grobów.
Cmentarz nie jest ogólnie dostępny, gdyż znajduje się na terenie wojskowym w obrębie Fortu Szwedzkiego. Cywile nie mają tam wstępu. O cmentarz dbają żołnierze z Osowca. Usuwana jest zbędna roślinność, zabezpieczane są też zachowane nagrobki - podkreśla Karczewski. W jego ocenie cmentarz jest w stosunkowo dobrym stanie, jest częściowo zniszczony.
Karczewski uważa, że cmentarz za sprawą stacjonowania tam wojska jest obecnie chroniony. Cmentarz wraz z całą twierdzą jest wpisany do rejestru zabytków. Karczewski podkreśla jednak, że gdyby wojsko opuszczało to miejsce, cmentarz, by nie uległ zniszczeniu, musiałby mieć nowego gospodarza.
Projekt inwentaryzacji cmentarza fortecznego realizuje Sekcja Antropologii Historycznej Studenckiego Koła Naukowego Historyków przy Instytucie Historii i Nauk Politycznych Uniwersytetu w Białymstoku we współpracy z Biebrzańskim Parkiem Narodowym.
Prace są elementem szerszego projektu dr Małgorzaty Karczewskiej, która bada miejsca upamiętniania żołnierzy poległych w czasie I wojny światowej w północno-wschodniej Polsce.
Dokumentacja cmentarza, nad której przygotowaniem trwają prace, trafi m.in. do dowództwa Twierdzy Osowiec, Biebrzańskiego Parku Narodowego, konserwatora zabytków oraz do biblioteki wydziału historyczno-socjologicznego Uniwersytetu w Białymstoku.(PAP)
kow/ mki/
