W Łomży (Podlaskie) uczczono we wtorek 70. rocznicę likwidacji przez Niemców tamtejszego getta. Uroczystości odbyły się m.in. w Giełczynie, gdzie są masowe groby Żydów z łomżyńskiego getta. W Muzeum Północno-Mazowieckim otwarto okolicznościową wystawę.
Kwiaty złożono także przed tablicą przy ul. Senatorskiej w Łomży, znajdującej się w miejscu synagogi wysadzonej przez Niemców. Upamiętnia ona 9 tys. Żydów, którzy znaleźli się w getcie.
"Spotykamy się, aby zapewnić, że nie wymazujemy z pamięci ludzkiej cierpienia, które wpisało się w historię naszego miasta i naszego kraju" - mówił w czasie uroczystości prezydent Łomży Mieczysław Czerniawski.
Ambasador Izraela w Polsce Zvi Rav-Ner podkreślał znaczenie pamięci o tragicznych wydarzeniach. Mówił, że cieszy go obecność na obchodach młodzieży, bo - jak mówił - jeśli młode pokolenie będzie pamiętało o przeszłości, będzie można wierzyć, że takie wydarzenia się nie powtórzą.
Getto w Łomży utworzone zostało latem 1941 roku. W sierpniu 1941 roku w getcie znaleźli się nie tylko miejscowi Żydzi, ale także pochodzący z okolicznych miejscowości: Jedwabnego, Piątnicy, Stawisk, Wizny i Rutek. Już wtedy miały miejsce egzekucje w lesie koło Giełczyna. M.in. 17 września 1941 roku wywieziono z getta i rozstrzelano 2 tys. osób.
Ostateczna likwidacja getta rozpoczęła się 1 listopada 1942 r. Większość, czyli ok. 7 tys. Żydów, została deportowana do obozu przejściowego w Zambrowie, skąd później trafili do obozu zagłady Auschwitz.
"Akcja była nagła i zaskoczyła żydowskich mieszkańców Łomży. Rozpoczęła się we wczesnych godzinach porannych, Żydzi zostali spędzeni ze swoich mieszkań na rynek i stamtąd furmankami porozwożono ich do najbliższych obozów przejściowych" - powiedziała PAP dr Ewa Rogalewska z oddziału IPN w Białymstoku. Jednym z tych obozów był obóz w Zambrowie, a pozostali mieszkańcy łomżyńskiego getta trafili do obozu w Boguszach k. Grajewa.
Historycy obliczają, że od listopada 1942 roku do marca 1943 z okręgu białostockiego zamordowano 100-130 tys. Żydów.
Rocznicowe uroczystości odbyły się we wtorek także przy zbiorowych mogiłach w lesie giełczyńskim, gdzie od lipca 1942 r. do września 1944 r. Niemcy rozstrzelali ok. 12 tys. osób, w tym około 7 tys. Żydów.
W Muzeum Północno-Mazowieckim w Łomży otwarto wystawę pt. "Księga Pamięci Żydów Łomżyńskich". To przede wszystkim zbiór prawie 90 fotografii ilustrujących życie Żydów w mieście, od końca XIX wieku do likwidacji getta. Pochodzą one z książki "Łomża - Pamięci Wspólnoty Żydowskiej", wydanej w 1952 roku w Izraelu. Na ekspozycji są też m.in. przedmioty kultu religijnego.(PAP)
rof/ ls/
