Po kilkuletnich pracach renowacyjnych, w prawosławnym klasztorze w Supraślu k. Białegostoku oficjalnie oddano w poniedziałek do użytku zabytkowe pomieszczenia w Pałacu Archimandrytów. Prace kosztowały blisko 11 mln zł, z czego 8,3 mln zł to fundusze unijne.
Męski monaster Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny w Supraślu, zwany też Supraską Ławrą, jest obecnie jednym z najważniejszych cerkiewnych ośrodków życia monastycznego w Polsce. Od kilku lat działa tam Muzeum Ikon, placówka Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, w zabudowaniach mieści się też Akademia Supraska, wzorowana na podobnych placówkach europejskich, której zadaniem jest upowszechnianie wiedzy o prawosławiu, ale także dialog ekumeniczny.
Teraz w odnowionej i wyposażonej na potrzeby tej akademii części zabudowań powstały m.in. aula, sala wystawiennicza, sale dydaktyczne, biblioteka i czytelnia, odnowiono też zabytkowe klatki schodowe oraz refektarz - to w sumie ponad 2 tys. metrów kw. powierzchni użytkowej.
W poniedziałkowej uroczystości wziął udział m.in. premier Donald Tusk. Zwierzchnik Cerkwi w Polsce metropolita Sawa, który dokonał wyświęcenia obiektu, dziękował szefowi rządu za obecność na uroczystości. Mówił, że ma ona "historyczne znaczenie".
Premier powiedział, że wierzy w to, że "Supraśl stanie się wielkim symbolem czegoś, co jest takim metafizycznym aspektem w materialnym dziedzictwie naszej historii". "Chciałbym, aby nie tylko dla prawosławnej wspólnoty, ale dla wszystkich czujących i myślących Polaków, żeby Supraśl był takim znakiem nadziei też na przyszłość, że możliwe są piękne dzieła służące i Bogu i człowiekowi wtedy, kiedy ludzie w zgodzie i we wspólnym wysiłku do takiej budowy są gotowi" - mówił.
Pieniądze na te inwestycje przyznał Urząd Marszałkowski w Białymstoku z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2007-2013, w ramach projektów na rozwój atrakcyjności turystycznej regionu. Część środków pochodziła też z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Obiekt ma pozwolenie na użytkowanie, w marcu mają być zorganizowane dni otwarte, by każdy zainteresowany mógł zobaczyć odnowione, zabytkowe wnętrza.
Renowacja Pałacu Archimandrytów nie była pierwszym projektem supraskiego monasteru, w którym wykorzystano fundusze unijne. W latach 2006-2008 dzięki takiemu wsparciu finansowemu przeprowadzona została adaptacja innej części kompleksu klasztornego - na potrzeby Domu Pielgrzyma.
Supraski klasztor ma ponad 500 lat. Według kronik klasztornych, założyli mnisi, którzy przybyli z Gródka. Pierwotnie to tam był klasztor założony przez mnichów kijowskich. Jak mówi przekaz historyczny, szukając jednak bardziej ustronnego miejsca, puścili oni w dół rzeki Supraśl drewniany krzyż. Zatrzymał się on w miejscu znanym wtedy jako Suchy Bród - tam powstał obecny supraski klasztor.
Przez wieki swej historii zmieniał właścicieli i należał zarówno do Cerkwi, jak i do unitów (uznających dogmaty Kościoła katolickiego i zwierzchnictwo papieża). Na początku II wojny światowej wojska radzieckie zamieniły klasztor w koszary, a główną cerkiew Zwiastowania NMP - w warsztaty naprawcze. W 1944 r. wycofujący się hitlerowcy wysadzili tę świątynię w powietrze.
Po wojnie społeczności prawosławnej udało się zatrzymać małą klasztorną cerkiew św. Jana Teologa jako parafialną, pozostałe zabudowania przejął Skarb Państwa. W 1984 roku rozpoczęła się rekonstrukcja zburzonej cerkwi Zwiastowania NMP (po odbudowie, wciąż trwa wykańczanie jej wnętrza) i udało się utworzyć dom zakonny.
Po 1989 r. zabudowania należące do Skarbu Państwa były przedmiotem sporu (także prawnego) między Cerkwią a Kościołem katolickim. W lutym 1996 r. ówczesny Urząd Rady Ministrów podjął ostateczną decyzję o nieodpłatnym przyznaniu spornych obiektów w Supraślu na własność Cerkwi. Decyzją ówczesnego Urzędu Rady Ministrów cały klasztor został przekazany na własność Cerkwi. (PAP)
rof/ pz/ dym/
