Włoskie przepisy są sprzeczne z prawem Unii Europejskiej w zakresie, w jakim wyłączają odpowiedzialność cywilną sędziów za szkody wyrządzone obywatelom w związku z naruszeniem prawa Unii - orzekł w czwartek Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Chodziło o ogólną zasadę odpowiedzialności państw członkowskich z tytułu naruszenia prawa Unii Europejskiej. Prawo to nakazuje państwom członkowskim naprawić szkodę wyrządzoną jednostce (obywatelowi) w związku z naruszeniem tego prawa, niezależnie od tego, jaki organ spowodował szkodę. Zasada ta ma zastosowanie również wtedy, gdy prawo naruszył sąd.
W sprawie rozpatrywanej przez Trybunał, Komisja Europejska zarzuciła włoskiej ustawie, że wyłącza ona odpowiedzialność państwa za szkody, gdy naruszenie prawa Unii wynika z wykładni prawa lub z oceny dowodów i okoliczności faktycznych dokonanych przez sąd włoski.
Zastrzeżenia Komisji budziło też to, że w pozostałych wypadkach włoska ustawa daje prawo dochodzenia odpowiedzialności tylko wtedy, gdy dowiedziona zostanie wina umyślna lub poważne uchybienie organu.
Rozpatrując pierwszy zarzut Trybunał Sprawiedliwości UE stwierdził, że przepisy włoskie wyłączają odpowiedzialność państwa w zakresie wykładni przepisów prawa oraz oceny dowodów i okoliczności faktycznych. Tymczasem prawo UE nie pozwala na takie generalne wyłączenie odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone jednostkom w związku z naruszeniem unijnego prawa, które można przypisać sądowi orzekającemu w ostatniej instancji.
Odnosząc się do zarzutu ograniczenia odpowiedzialności państwa, Trybunał przypomniał, że państwo członkowskie UE musi naprawić szkodę wyrządzoną w związku z naruszeniem prawa Unii, jeśli spełnione są warunki: naruszony przepis prawa musi stanowić źródło uprawnień dla jednostek, naruszenie musi być wystarczająco poważne i musi istnieć bezpośredni związek przyczynowy między uchybieniem zobowiązaniom ciążącym na państwie a szkodą poniesioną przez jednostkę.
Do odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone działaniem sądu krajowego orzekającego w ostatniej instancji stosują się te same zasady - stwierdził Trybunał. Dlatego "wystarczająco poważne naruszenie przepisu prawa" następuje, gdy sąd krajowy naruszył w sposób oczywisty obowiązujące prawo - orzekł Trybunał Sprawiedliwości UE w wyroku z 24 listopada 2011 r. w sprawie C-379/10 Komisja / Włochy.
Trybunał podkreślił, że przepisy krajowe mogą precyzować charakter lub stopień naruszenia powodujący odpowiedzialność państwa, ale w żadnym razie nie mogą nakładać dalej idących warunków. (PAP)
kjed/ amac/
