"Rozpatrzyć w trybie szczególnym..." - to tytuł seminarium naukowego, upamiętniającego 70. rocznicę mordu NKWD na polskich oficerach, które odbyło się w poniedziałek w Bibliotece Obwodowej w Twerze, ok. 180 km na północ od Moskwy.
W konferencji, zorganizowanej przez Stację Naukową Polskiej Akademii Nauk (PAN) w Moskwie, Instytut Historii Powszechnej Rosyjskiej Akademii Nauk (RAN), Twerski Uniwersytet Państwowy i Zespół Memorialny "Miednoje", wzięli udział rosyjscy i polscy eksperci, zajmujący się zbrodnią katyńską i represjami politycznymi w ZSRR.
Przed rozpoczęciem seminarium jego uczestnicy odwiedzili Zespół Memorialny w Miednoje, około 30 km od Tweru, którego częścią jest Polski Cmentarz Wojenny. Złożyli tam kwiaty i zapalili znicze.
Na cmentarzu tym spoczywają zamordowani wiosną 1940 roku w Kalininie (obecnym Twerze) na mocy decyzji Józefa Stalina i innych członków Politbiura KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku oficerowie Wojska Polskiego - funkcjonariusze policji, żołnierze Korpusu Ochrony Pogranicza, a także funkcjonariusze wywiadu, żandarmerii wojskowej, straży granicznej, straży więziennej i wymiaru sprawiedliwości II RP. Łącznie około 6300 osób.
Na terenie Zespołu Memorialnego jest też pochowanych około 6 tys. obywateli ZSRR represjonowanych po 1937 roku przez stalinowską policję polityczną.
Na Polskim Cmentarzu Wojennym na obszarze o łącznej powierzchni 1,7 ha zlokalizowano 25 zbiorowych mogił, w których spoczywają szczątki jeńców obozu specjalnego NKWD w Ostaszkowie. Funkcjonował on na wysepce Stołbnyj, na jeziorze Seliger, w zabudowaniach poklasztornych monasteru Niłowa Pustyń. Jeńców z obozu ostaszkowskiego mordowano w celach więzienia w siedzibie Zarządu Obwodowego NKWD w Kalininie.
Na seminarium w Twerze losy polskich oficerów wziętych do niewoli przez Armię Czerwoną po wtargnięciu do Polski we wrześniu 1939 roku przypomnieli - prof. Natalia Lebiediewa z Instytutu Historii Powszechnej RAN, prof. Albin Głowacki z Uniwersytetu Łódzkiego i prof. Andrzej Misiuk z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (UWM) w Olsztynie.
Natomiast prof. Bronisław Młodziejewski (również z UWM) mówił o czynnościach ekshumacyjnych w Miednoje, przeprowadzonych w 1991 roku w ramach śledztwa Głównej Prokuratury Wojskowej ZSRR, których był uczestnikiem.
Z kolei Aleksandr Gurianow ze stowarzyszenia Memoriał, rosyjskiej organizacji pozarządowej broniącej praw człowieka i dokumentującej stalinowskie zbrodnie, opowiedział o batalii przed rosyjskimi sądami o uznanie rozstrzelanych Polaków za ofiary politycznych represji.
Jerzy Malczyk (PAP)
mal/ ro/ gma/
