Osoba, która złożyła zawiadomienie o przestępstwie, będzie mogła złożyć zażalenie na postanowienie o umorzeniu śledztwa, ale tylko w przypadku niektórych przestępstw - to jedna z propozycji poprawek Senatu do nowelizacji Kodeksu postępowania karnego.
Senat debatował w środę nad nowelą, która dotyczy osób zawiadamiających o przestępstwie. Zgodnie z nią krąg osób, które mają prawo do złożenia zażalenia na postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa lub o jego umorzeniu ma być poszerzony o osoby, które złożyły zawiadomienie o przestępstwie pod warunkiem, że doszło do naruszenia ich praw. Do tej pory prawo do złożenia takiego zażalenia miały osoby uznane za pokrzywdzone. Jeśli ktoś złożył zawiadomienie o przestępstwie, ale nie miał statusu pokrzywdzonego, nie mógł zażalić się ani na postanowienie o odmowie wszczęcia śledztwa, ani o jego umorzeniu.
Senackie komisje ustawodawcza oraz praw człowieka, praworządności i petycji zaproponowały, by ograniczyć tylko do wybranych przestępstw możliwość złożenia zażalenia na postanowienie o umorzeniu śledztwa. Osoby zawiadamiające o przestępstwie miałyby takie uprawnienie m.in. w przypadku łapownictwa, płatnej protekcji, nadużycia władzy, fałszywych zeznań, tworzenia fałszywych dowodów, a także całej grupy przestępstw przeciwko wiarygodności dokumentów (np. fałszerstwa), przeciwko mieniu (np. kradzieży, rozboju lub przywłaszczenia) i przeciwko obrotowi gospodarczemu (np. prania brudnych pieniędzy).
"Te poprawki mają wyeliminować sprzeczność interesów pokrzywdzonego i osoby składającej zawiadomienie" - mówił w środę sprawozdawca połączonych komisji i jednocześnie autor poprawki senator Piotr Zientarski (PO).
Jeszcze dalej idącą poprawkę złożył senator Jan Rulewski (PO). Zaproponował, by osoba, która nie ma statusu pokrzywdzonej a złożyła zawiadomienie o przestępstwie, nie mogła w ogóle złożyć zażalenia na postanowienie o umorzeniu śledztwa. Argumentował to obawami, że prokuratury i sądy będą zasypywane wnioskami obywateli.
Jeżeli chodzi o możliwość złożenia zażalenia na postanowienia o odmowie wszczęcia śledztwa, senatorowie nie zaproponowali żadnych poprawek do tekstu uchwalonego przez Sejm.
Nowelę Kpk Sejm uchwalił na początku lutego. Jej projekt złożyła w Sejmie grupa posłów PO, którzy w uzasadnieniu napisali m.in., że Kpk bardzo wąsko definiuje pojęcie pokrzywdzonego, ograniczając je do osób, których dobra prawne zostały naruszone lub zagrożone tylko w sposób bezpośredni. Zdaniem wnioskodawców jest to sprzeczne z powszechnym rozumieniem słowa "pokrzywdzony".
Początkowo projekt przewidywał też, że jeżeli pokrzywdzonym jest osoba nieporadna, w szczególności ze względu na wiek lub stan zdrowia, jej prawa mogłaby wykonywać osoba, pod której pieczą pokrzywdzony pozostaje lub osoba najbliższa. Osoba najbliższa - a nie tylko adwokat lub radca prawny - mogłaby np. zastępować pokrzywdzonego lub towarzyszyć mu w czynnościach procesowych. Zapis ten wykreślono jednak z projektu w trakcie prac w Sejmie.
Głosowanie nad nowelizacją Kpk ma się odbyć w Senacie w czwartek rano. (PAP)
ral/ pz/ jra/
