Margaret Thatcher odwróciła falę socjalizmu w zachodniej Europie i zapoczątkowała erę wolności gospodarczej; była też częścią polskiej drogi do wolności - powiedział w poniedziałek szef MSZ Radosław Sikorski.
"Bardzo smutne, że odeszła kolejna wielka postać historyczna XX w. Tak jak w Polsce Solidarność zdelegitymizowała komunizm, tak w zachodniej Europie pani Thatcher odwróciła falę socjalizmu i zapoczątkowała erę wolności gospodarczej" - powiedział w poniedziałek dziennikarzom Sikorski.
Szef MSZ zaznaczył, że Thatcher była "osobą, która jako pierwsza dostrzegła Michaiła Gorbaczowa jako kogoś, kto może odmienić Związek Radziecki, a więc z pewnością przyczyniła się do pokojowego i zwycięskiego dla wolnego świata zakończenia zimnej wojny".
Zdaniem Sikorskiego Thatcher była osobowością wielkiego formatu, która przyczyniła się także do wolności w Polsce. Według niego jej wizyta w Gdańsku i Warszawie była częścią naszej drogi do wolności.
"Spotykając się z Lechem Wałęsą pomogła w uznaniu go jako alternatywnego przywódcy Polski, a przecież rządził jeszcze wtedy gen. Wojciech Jaruzelski" - powiedział Sikorski. Według szefa MSZ był to element dochodzenia do Okrągłego Stołu i do wolności w Polsce.
"Znałem ją osobiście. Zawsze była bardzo serdeczna. Gdy byłem wiceministrem obrony narodowej, uzyskałem od niej oświadczenie o tym, by wojska radzieckie jak najszybciej wycofały się z Polski, a Polska była przyjęta do Sojuszu Północnoatlantyckiego" - powiedział Sikorski.
Pytany o eurosceptycyzm byłej brytyjskiej premier i jej wpływ na rozwój UE Sikorski zwrócił uwagę, że Thatcher podpisała The Single European Act, czyli - jak mówił - traktat dotyczący uznania prawodawstwa krajowego jako podporządkowanego prawodawstwu europejskiemu. "A więc wbrew retoryce dokonała czegoś bardzo ważnego w rozwoju Unii Europejskiej" - ocenił.
Według szefa MSZ stosunek Thatcher do gospodarki "był głęboko osadzony w moralności". "Uważała, że kraje nie mogą żyć ponad stan. To oczywiście wymagało bardzo trudnych, niepopularnych decyzji, które z konsekwencją przeprowadziła" - powiedział. Zwrócił uwagę, że takie właśnie dostosowanie wydatków do realnych możliwości muszą obecnie przeprowadzać niektóre pogrążone w kryzysie kraje eurostrefy.
"Wyzwania, przed jakimi stoimy jako Europa, oznaczają, że potrzebujemy ludzi takiego formatu jak pani Thatcher. Oznacza to też, że możemy się wiele uczyć z życiorysów takich ludzi nawet jeśli nie ze wszystkimi ich opiniami się zgadzamy. Tak jak ja nie zgadzałem się z opiniami pani Thatcher co do tego na przykład, by Polska nie wstępowała do UE" - powiedział.
Pytany o swoje pierwsze skojarzenia z nazwiskiem Thatcher, powiedział: "Nigdy nie zapomnę takiego trudnego dla niej momentu, gdy wszyscy się spodziewali, że odwróci kurs swojej polityki, gdy pojawiły się pierwsze trudności. Odpowiedziała wtedy swoim krytykom: +You turn if you want to. The lady's not for turning+ (Zawracajcie, jeśli chcecie. Dama jest nie do zawrócenia)". Jak dodał, "to był ten błysk stali w jej charakterze, który przekonał wszystkich, że reformy, prywatyzacja, bilansowanie budżetu, że to będzie naprawdę".
Zdaniem Sikorskiego te decyzje Thatcher uczyniły z Wielkiej Brytanii to, czym jest obecnie, a więc kraj, który należy do G8 - ośmiu najbogatszych państw świata. "A dziś nawet trudno przypomnieć sobie, w jakich wielkich kłopotach gospodarczych Wielka Brytania była w latach 70." - zauważył minister.
Sikorski pytany, czy jego poniedziałkowy wpis na Twitterze, gdzie napisał, że Thatcher zasłużyła sobie na pomnik w Polsce, to oficjalne stanowisko MSZ, odpowiedział: "Wtedy, gdy mieszkaliśmy pod jarzmem komunistycznym, były trzy wielkie postacie, co do których mieliśmy pewność, że z nami sympatyzują i co więcej, które miały coś do powiedzenia na Zachodzie. Po pierwsze Jan Paweł Wielki, po drugie Ronald Reagan i po trzecie pani Thatcher" - powiedział szef MSZ.
Jak zauważył, zarówno papież jak i były amerykański prezydent mają już pomniki w Polsce. "Wydaje mi się, że pani Thatcher zrobiła nie mniej dla Polski niż na przykład gen. Charles de Gaulle, a co więcej, zrobiła to dla świata" - powiedział szef MSZ.
Według Sikorskiego osiągnięciem, którego nikt Thatcher nie może odmówić jest to, że przeprowadziła z powodzeniem to, co w latach 70. było nie do pomyślenia, a więc by "zamiast rozprzestrzeniać władztwo państwa nad kolejnymi dziedzinami życia, zacząć uwalniać gospodarkę, pozwalać się jej rozwijać w sektorze prywatnym".
Była konserwatywna premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher zmarła w poniedziałek rano w Londynie w następstwie udaru - poinformował rzecznik rodziny lord Tim Bell. Miała 87 lat. Szefową brytyjskiego rządu była w latach 1979-1990. (PAP)
mzk/ mok/ gma/
