Kontrowersje wzbudza proponowany przez prezydenta po burdach w czasie Marszu Niepodległości 11 listopada projekt zakazu zakrywania twarzy podczas demonstracji. W czwartek wieczorem w Warszawie Instytut Spraw Publicznych zorganizował debatę zwolenników i przeciwników zakazu.
Prof. Ewa Łętowska, która była pierwszym rzecznikiem praw obywatelskich, jest przeciwna zmianom. "Może to jest trochę tak, że chcecie mieć wygodniej" - mówiła m.in. do siedzącego wśród dyskutantów rzecznika policji. Podkreślała, że dużo trudniej jest obstawić niebezpieczne obiekty, gdzie może dojść do jakichś nieprzewidzianych zdarzeń, a łatwiej nagrać zdarzenie i potem wyłapać sprawców, którzy nie mieli prawa zasłaniać twarzy.
"Myślę, że zafiksowaliśmy się w takim zero-jedynkowym myśleniu w sprawie zakazu zakrywania twarzy. Są alternatywne formy identyfikowania tych osób, które odchodzą od głównego nurtu, albo zachowują się niebezpiecznie - np. znaczenie farbą" - argumentowała. "Trzeba pamiętać, że jest taki moment, w którym demonstracja pokojowa przeradza się w coś zupełnie innego - tak jak 11 listopada - i wtedy nie ma już ograniczeń dla działania służb porządkowych" - podkreślała.
Małgorzata Znojek z Kancelarii Prezydenta podkreślała, że projekt złożony 18 listopada u Marszałek Sejmu nie zawiera bezwzględnego zakazu zasłaniania twarzy. "Organizator będzie mógł zgłosić taki zamiar jeśli zasłanianie twarzy było powiązane z celem zgromadzenia, ale wtedy organ administracyjny będzie mógł wydać zgodę, albo zakazać takiego zgromadzenia" - przypominała.
Rozwiązań zakazujących zasłaniania twarzy bronił rzecznik prasowy KGP Mariusz Sokołowski. W jego ocenie prawo powinno pójść dalej i pozwolić policji na zatrzymanie prewencyjne, czy nazywane w niektórych krajach administracyjnym. "To są rozwiązania przyjęte w wielu demokratycznych państwach i one się sprawdziły. Zakrywa twarz ten, kto chce coś ukryć, kto ma nieczyste intencje" - przekonywał. "Nie chodzi o zakrywanie twarzy podczas noworocznej imprezy, czy uczniowskiej zabawy, bo to nowe przepisy dopuszczają" - zaznaczył.
- "Zależy nam, żeby działać wcześniej - zanim do czegoś dojdzie. Jeśli mamy do czynienia z ludźmi którzy przygotowują się do manifestacji, podchodzą do niej, wchodzą w nią i mają cały czas kominiarki na twarzy, chcielibyśmy mieć prawo dowiedzieć się, kto to jest. Zaprosić takie osoby do jednostki policji, porozmawiać o ich intencjach, pouczyć, a niekoniecznie czekać, aż do czegoś złego dojdzie" - tłumaczył. "Obecnie nie mamy takiego prawa" - dodał.
Przysłuchujący się debacie młodzi ludzie podkreślali, że zakaz zbyt daleko będzie ingerował w prawa człowieka. Pozostawienie do decyzji urzędnika, albo policjanta, czy zasłonięcie ust, lub ust i nosa szalikiem, założenie dużych ciemnych okularów, kapelusza z szerokim rondem, będzie czy nie będzie dyskwalifikowało uczestnika manifestacji, będzie nadużyciem - mówili.
Podkreślali, że ekstremalne przypadki burd dotyczą ułamka zgromadzeń i manifestacji. "Ci pojedynczy ludzie, którzy łamią prawo, nie powinni być pretekstem do tego, by większości narzucać zakaz i ograniczać prawa człowieka" - argumentowali. Przypominali, że policja ma prawo wylegitymowania każdej osoby - niezależnie do tego czy ma zasłoniętą twarz, czy nie. Ma też prawo do stanowczego reagowania na przypadki łamania prawa - mówili.
Swój dystans do takiego spojrzenia zaprezentował prof. Jerzy Stępień. B. przewodniczący Trybunału Konstytucyjnego podkreślał, że w jego pokoleniu zasłanianie twarzy podczas demonstracji przeciw komunistom było nie do pomyślenia.
- "Nikomu z nas wtedy do głowy nie przyszło, żeby przychodzić tam z zasłoniętą twarzą. Wręcz przeciwnie przychodziliśmy zamanifestować, że mamy inne poglądy i chcemy zmierzyć się z tą rzeczywistością" - mówił. Było tak też w latach osiemdziesiątych, spadały na nas za to represje, ale wiedzieliśmy dla jakich wartości to robimy - dodał.
- "Dzisiaj są czasy łatwiejsze, ale ludzie chcą być anonimowi. To jest ucieczka od wolności - nie chcę być odpowiedzialny za to co robię, chcę zakryć twarz" - tłumaczył Stępień. Zaznaczył jednak, ze jest w stanie wyobrazić sobie takie demonstracje, w których właśnie zasłonięcie twarzy będzie manifestacją jakiejś postawy.
Złożony w Sejmie prezydencki projekt zmian w Prawie o zgromadzeniach to reakcja na wydarzenia z 11 listopada w Warszawie. Podczas Marszu Niepodległości doszło do burd m.in. w pobliżu ambasady rosyjskiej. Do zamieszek doszło też przed squatami przy ul. ks. Skorupki i ul. Wilczej oraz na pl. Zbawiciela, gdzie podpalono instalację "Tęcza".
Projekt prezydenta zakłada zakaz uczestnictwa w zgromadzeniach osób, których identyfikacja z powodu ubioru, nakrycia twarzy, lub zmiany ich wyglądu, jest niemożliwa. Daje jednak możliwość udziału w zgromadzeniach osób zamaskowanych, jeśłi będzie to związane z celem danego zgromadzenia.
Intencją prezydenta było uwzględnienie obaw i obiekcji, jakie pojawiły się dwa lata temu, podczas prac nad poprzednim projektem zmian w Prawie o zgromadzeniach, przygotowanym przez Bronisława Komorowskiego. Po burdach, jakie miały miejsce 11 listopada dwa lata temu, prezydent skierował do Sejmu projekt noweli Prawa o zgromadzeniach, również przewidujący zakaz maskowania twarzy.
Przepis wykreślono wtedy z projektu w podkomisji ze względu na wątpliwości co do jego zgodności z konstytucją. W listopadzie 2004 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że nie każdy przypadek zakrycia twarzy, uniemożliwiający identyfikację danej osoby, stanowi czyn potencjalnie niebezpieczny lub zapowiada, że zgromadzenie zmieni swój pokojowy charakter.(PAP)
ago/ mp/
