# dochodzi fragment z homilii abpa Skworca #
20.06. Warszawa (PAP) - Złożeniem kwiatów przez przedstawicieli władz państwowych i samorządowych przy Grobie Nieznanego Żołnierza upamiętniono w środę w stolicy 90. rocznicę powrotu części Górnego Śląska do Polski. Honorowy patronat nad obchodami objął prezydent Bronisław Komorowski.
W środę w stolicy przedstawiciele administracji państwowej i samorządowej, m.in. wojewoda śląski Zygmunt Łukaszczyk, złożyli kwiaty przy Grobie Nieznanego Żołnierza oraz przy pomniku Powstańców Śląskich na Cmentarzu Wojskowym.
Po południu prezydent Bronisław Komorowski spotkał się z przedstawicielami władz i delegacją województwa śląskiego, aby - jak podkreślił - "wspólnie przeżyć tę szczególną rocznicę".
Jak wyjaśnił prezydent, przygotowując się do tego spotkania szukał cytatów ważnych postaci, ich wypowiedzi dotyczących Śląska i wybrał słowa naczelnika państwa Józefa Piłsudskiego, który tak mówił o powrocie Śląska do macierzy: "To zespolenie naszego - to jest śląskiego i polskiego życia - jest największym cudem spośród wszystkich, które przeżywaliśmy w ostatnich latach. Największym triumfem spośród naszych triumfów".
Wojewoda śląski podkreślił, że lata 1919-1922 były dla Śląska wyjątkowo trudne. "Trzy powstania, plebiscyt, ale następnie decyzja o tym, że 16 lipca 1922 roku Śląsk powrócił do Polski. I stał się perłą w koronie, a jego węgiel stał się walutą wymienną do dnia dzisiejszego. Śląsk również wniósł wiano do polskiej korony - sumienność, pracowitość, realizm, ale nade wszystko głęboki patriotyzm" - zaznaczył Łukaszczyk.
Później prezydent i przedstawiciele województwa śląskiego uczestniczyli w otwarciu przed Pałacem Prezydenckim plenerowej wystawy "Walka o Górny Śląsk" przygotowanej przez Muzeum Śląskie w Katowicach. Wśród eksponatów znalazły się m.in. zdjęcia dokumentujące powitanie Wojska Polskiego w Katowicach, mapa prezentująca wyniki plebiscytu na Górnym Śląsku oraz niemieckie plakaty propagandowe z tego okresu.
Prezydent wziął także udział w mszy św. w archikatedrze św. Jana, koncelebrowanej przez metropolitę warszawskiego kard. Kazimierza Nycza. Homilię wygłosił metropolita katowicki abp Wiktor Skworc.
Według niego, potrzebna jest odwaga w szukaniu nowych rozwiązań dla Śląska i Polski. "Widzimy je - nie w reaktywowaniu historycznych konstrukcji - choćby co do kwestii autonomii - lecz w szukaniu nowych wspólnych dróg. A te widzimy w dokończeniu reformy samorządowej. (...) Stosować należy zasadę pomocniczości. Konsekwencją organizacji życia społecznego według tej zasady jest jego pluralizm, demokracja i decentralizacja. Mści się zabieranie kompetencji i możliwości działania mniejszym i niższym podmiotom życia społecznego, które zazwyczaj szybciej i efektywnej wykonują zadania niż trwa opracowanie dyrektyw czy decyzji w biurokratycznej centrali" - przekonywał abp Skworc. "Tyle państwa, ile koniecznie potrzeba, tyle wolności, ile można - to fundament zasady pomocniczości" - podkreślił.
W Katowicach przygotowano trzydniowe uroczystości rocznicowe. W piątek 22 czerwca w Sali Sejmu Śląskiego odbędzie się uroczysta sesja sejmiku śląskiego. Przygotowano też inscenizację wkroczenia Wojska Polskiego do Katowic w 1922 r., z udziałem artystów Teatru Śląskiego i 30 ułanów z Grupy Rekonstrukcyjnej z Niepołomic. Odbędzie się defilada i koncerty. Gmach Sejmu Śląskiego będzie udostępniony zwiedzającym.
Część Górnego Śląska, która wróciła do Polski w wyniku plebiscytu i III Powstania Śląskiego, faktycznie została przejęta przez Rzeczpospolitą dopiero rok później, w czerwcu 1922 r.
W latach 1919-21 ważyła się sprawa przynależności państwowej Górnego Śląska, należącego wcześniej do państwa niemieckiego. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. wzmogło działający tam polski ruch narodowy zwalczany przez niemiecką administrację. Konsekwencją walk o polskie wpływy narodowe były m.in. trzy powstania śląskie.
Zorganizowany w celu wyznaczenia nowych granic plebiscyt na Śląsku odbył się 20 marca 1921 r. W głosowaniu mogły wziąć udział także osoby, które wcześniej wyemigrowały z tych terenów. W związku ze ściągnięciem z Niemiec blisko 200 tys. emigrantów, głosujący za przynależnością do Polski znaleźli się w mniejszości, stanowiąc 40,3 proc.
Komisja Plebiscytowa przyznała prawie cały obszar Niemcom. Jednak po ostatnim powstaniu śląskim zdecydowano o korzystniejszym dla Polski podziale. Z obszaru plebiscytowego przyłączono 29 proc. ziem i 46 proc. ludności. W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna.
15 czerwca 1922 r. Komisja Międzysojusznicza zawiadomiła rządy Polski i Niemiec, że w ciągu miesiąca powinny objąć przyznane terytoria. Przejmowanie dokonywało się w kilku etapach.
W Katowicach 17 czerwca 1922 r. rozwiązano najpierw miejscową policję, której miejsce zajęli polscy funkcjonariusze. 19 czerwca na katowickim Rynku odbyła się parada wchodzących w skład wojsk alianckich oddziałów francuskich i ich wymarsz z Katowic.
Dzień wcześniej podpisano akt polsko-francuskiego przejęcia powiatu katowickiego, a straż na posterunkach granicznych przejęli śląscy powstańcy. Uroczystość powitania Wojska Polskiego odbyła się 20 czerwca. Oddziały polskiej kawalerii pod wodzą gen. Stanisława Szeptyckiego przedefilowały na katowicki rynek, gdzie odprawiono uroczystą mszę św.
16 lipca 1922 r. odbyła się w Katowicach uroczystość zjednoczenia Górnego Śląska z Polską. Podpisano wówczas Akt Objęcia Górnego Śląska. We wrześniu odbyły się wybory do Sejmu Śląskiego, którego funkcjonowanie w ramach autonomii gwarantowała ustawa konstytucyjna.
Autonomiczne województwo śląskie z sejmem i skarbem stanowiło nieodłączną część Rzeczypospolitej, mimo że w okresie przejściowym - do 1937 r. - obowiązywały tam prawa gwarantowane ludności polskiej i niemieckiej na całym Górnym Śląsku przez polsko-niemiecką konwencję, nazywaną genewską lub górnośląską. (PAP)
mab/ akn/ mce/ ls/ agz/ hes/ jbr/
