*"Michniów 1943. Zbrodnia bez przedawnienia" - to tytuł wystawy, która zostanie otwarta w czwartek w Dworku Laszczyków w Kielcach. Podczas wernisażu uruchomiony ma być portal martyrologiawsipolskich.pl - wspólne przedsięwzięcie IPN i Muzeum Wsi Kieleckiej. *
Michniów to symbol 817 spacyfikowanych wsi polskich, nazywany Golgotą wsi polskiej. Tę świętokrzyską miejscowość 12 i 13 lipca 1943 roku Niemcy zrównali z ziemią za to, że jej mieszkańcy sprzyjali partyzantom AK, zgrupowanym pod dowództwem por. Jana Piwnika "Ponurego" na pobliskim Wykusie. Najmłodszą ofiarą michniowskiej zbrodni był Stefanek Dąbrowa - w dziewiątym dniu swego życia został wrzucony do płonącego domu. Podczas pacyfikacji zabito co najmniej 204 osoby - 102 mężczyzn, 54 kobiety i 48 dzieci.
Na kieleckiej wystawie, którą będzie można zwiedzać przez dwa miesiące, zaprezentowane zostaną m.in. pamiątki z tamtego okresu - resztki zgliszcz spalonych domów, przedmioty w nich znalezione, zdjęcia oraz dokumenty Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich zgromadzone w sprawie Michniowa. Także relacje ocalałych świadków tragedii oraz partyzanckie uzbrojenie i wyposażenie.
"Na dziedzińcu dworku członkowie Stowarzyszenia Rekonstrukcji Historycznych +Jodła+ zainscenizują podczas wernisażu obozowisko żołnierzy AK" - zapowiada w imieniu organizatorów wystawy Ewa Kołomańska.
Portal martyrologiawsipolskich.pl składa się z siedmiu działów odpowiadających liczbie modułów, które utworzą architektoniczną bryłę michniowskiego Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich. Tematyka modułów to: Kielecczyzna i Michniów w okresie II wojny światowej, pacyfikacja i eksterminacja wsi polskich, eksploatacja ekonomiczna i wysiedlenia, kresy wschodnie, ziemie wcielone do III Rzeszy oraz wsie na wschodzie Polski pod dwiema okupacjami, polskie państwo podziemne, sprawcy zbrodni, Polacy ratujący Żydów.
Autorami artykułów są m.in. prezes Fundacji Polsko-Niemieckie Pojednanie Dariusz Pawłoś, dyrektor Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego Janusz Gmitruk, Ewa Siemaszko, Ewa Kołomańska z mauzoleum w Michniowie. Oprócz rysu historycznego każdy moduł będzie zawierał dokumenty, fotografie i filmy.
Obecnie michniowskie mauzoleum stanowią: zbiorowy grób ofiar pacyfikacji, monumentalna Pieta przy mogile pomordowanych, Muzeum-Dom Pamięci Narodowej oraz wzgórze z krzyżami upamiętniającymi wsie spacyfikowane przez okupanta.
W latach 80. powstał komitet organizacyjny budowy Mauzoleum Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej w Michniowie. Od roku realizowany jest pierwszy etap modernizacji i rozbudowy mauzoleum. 1,5 mln zł na ten cel pochodzi z ministerstwa kultury, drugie tyle od samorządu województwa. Koszt całej inwestycji jest szacowany na ponad 20 mln zł; zarządzające mauzoleum Muzeum Wsi Kieleckiej stara się o unijne dofinansowania tego przedsięwzięcia.
Projekt mauzoleum zakłada utworzenie placówki o nowoczesnej formie, odzwierciedlającej historię pacyfikacji Michniowa i męczeństwo polskich wsi. Powstał w studiu Mirosława Nizio, które zaprojektowało m.in. Muzeum Powstania Warszawskiego.(PAP)
mch/ hes/
