Prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz i Samuel, syn Juliena Bryana, autora pierwszych kolorowych zdjęć stolicy w czasie II wojny światowej, złożyli w środę kwiaty przed pomnikiem Stefana Starzyńskiego, prezydenta walczącej Warszawy.
Uroczystość wiąże się z zaplanowaną na środowy wieczór w stołecznym Teatrze Wielkim premierą filmu "Korespondent Bryan" w reż. Eugene'a Starky'ego. Dokument prezentuje w większości nieznane dotąd materiały archiwalne, nagrania i zdjęcia ukazujące życie oblężonej Warszawy we wrześniu 1939 roku.
Julien Hequembourg Bryan był amerykańskim dokumentalistą i fotografikiem, autorem pierwszych kolorowych zdjęć Warszawy z II wojny światowej. Do walczącej stolicy przybył ostatnim pociągiem 4 września 1939 roku. Podczas pobytu w mieście nakręcił wiele filmów dokumentujących obronę Warszawy podczas kampanii wrześniowej oraz bombardowanie miasta przez Luftwaffe.
Bryan jest uważany za jedynego zagranicznego dziennikarza będącego w tym czasie w Warszawie. Przez Polskie Radio zaapelował wówczas do amerykańskiego prezydenta Franklina Roosevelta o pomoc dla warszawskich cywili, którzy znaleźli się na celu niemieckich bombowców. 21 września 1939 roku wyjechał z płonącej Warszawy do USA, zabierając ze sobą bogaty materiał dokumentujący życie ludności cywilnej w walczącym mieście. Zdjęcia Warszawy, ilustrujące artykuły jego autorstwa, znalazły się w grudniu 1939 roku na okładkach amerykańskich magazynów "Look" oraz "Life".
"Kilka lat temu zajmowałem się osobą Juliana Kulskiego, który był prezydentem Warszawy po aresztowaniu Stefana Starzyńskiego przez całą okupację. Jego archiwum znajduje się w stanie Wirginia w USA i tam znalazłem książkę Juliena Bryana +Oblężenie+. Absolutnie mnie zafascynowała i pomyślałem, że to wspaniały materiał na film dokumentalny, miałem tylko problem, czym go zilustrować" - opowiadał dziennikarzom przybyły pod pomnik Starzyńskiego reżyser filmu Eugene Starky.
Jednak, jak zaznaczył, szczęśliwym zbiegiem okoliczności kilka lat później przeczytał w "New York Timesie" artykuł o odnowieniu archiwum Juliena Bryana. "Wówczas skontaktowałem się z jego synem, Samuelem z prośbą o udostępnienie tych materiałów. I w ten sposób jesteśmy w Polsce z ogromnym skarbem niemalże w pełni nieznanych materiałów z początku II wojny zebranych w formie filmu dokumentalnego. Oprócz wersji polskojęzycznej, planowane jest także zrealizowanie filmu w wersji angielskiej, niemieckiej, francuskiej i włoskiej" - powiedział Starky.
Syn tytułowego korespondenta Samuel Bryan podkreślił w rozmowie z dziennikarzami swoją radość z powodu publikacji materiałów jego ojca. "Byłem kilkuletnim dzieckiem, kiedy ojciec pojechał do Warszawy, jednak pamiętam, jak potem opowiadał o tym, co tu zobaczył i uwiecznił. Cieszę się, że teraz te materiały wróciły do miejsca, gdzie powstały" - powiedział Bryan.
Odniósł się w ten sposób również do zaplanowanej na piątek uroczystości podpisania przez niego i p.o. prezesa IPN Franciszka Gryciuka umowy przekazującej cyfrowe kopie zdjęć Juliena Bryana do Instytutu Pamięci Narodowej. Tego samego dnia odbędzie się także prezentacja albumu "Oblężenie Warszawy w fotografii Juliena Bryana" opracowanego przez Jacka Zygmunta Sawickiego i Tomasza Stempowskiego, wyświetlony zostanie również film "Oblężenie" w reż. Juliena Bryana. (PAP)
akn/ abe/ jra/
