Niższe kwoty świadczeń przeznaczonych na utrzymanie dziecka w rodzinach zastępczych spokrewnionych, a wyższe w rodzinach zastępczych niespokrewnionych są zgodne z konstytucją - orzekł we wtorek Trybunał Konstytucyjny.
TK wskazał jednocześnie, że zróżnicowanie świadczeń jest uzasadnione, gdyż "sytuacja prawna rodzin zastępczych spokrewnionych, w kontekście zakresu obowiązków związanych z pieczą nad dzieckiem, różni się w sposób zasadniczy od sytuacji innych form rodzinnej pieczy zastępczej". "Ta różnica jest skutkiem istnienia więzi pokrewieństwa między dzieckiem pozbawionym opieki i wychowania rodziców a osobami tworzącymi taką rodzinę zastępczą" - zaznaczył Trybunał.
Przepis uchwalonej w 2011 r. ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej odnoszący się do świadczeń na pokrycie kosztów utrzymania dziecka, jako naruszający zasadę równości, zaskarżyła do TK w lutym zeszłego roku grupa posłów PiS.
Zgodnie z tą regulacją "rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka, na każde umieszczone dziecko, przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania, nie niższe niż kwota: 660 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej lub 1000 zł miesięcznie w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka".
Skarżący argumentowali, że takie zróżnicowanie jest "nieuprawnione i niczym nieuzasadnione". "Adresatem świadczeń są dzieci objęte pieczą, a nie osoby tę pieczę realizujące; świadczenie i tak jest niewysokie i nie powinno być zróżnicowane" - mówił reprezentujący autorów wniosku mec. Henryk Cioch. Dodał, że blisko 90 proc. rodzin zastępczych, to rodziny spokrewnione. Z argumentacją grupy posłów nie zgodzili się przedstawiciele Sejmu i Prokuratury Generalnej.
Trybunał wskazując, że przepis jest zgodny z ustawą zasadniczą, zaznaczył, iż skarżący nie dostrzegli motywów jakie leżą u podstaw takiego zróżnicowania kwoty świadczeń. "Zróżnicowana kwota świadczeń na pokrycie kosztów utrzymania dziecka przyznawanych rodzinie zastępczej spokrewnionej w stosunku do tej kwoty, która przysługuje w przypadku innych form rodzinnej pieczy zstępczej wynika stąd, że z mocy prawa na wstępnych i rodzeństwie ciąży obowiązek alimentacyjny w odniesieniu do dziecka objętego opieką" - uzasadniał orzeczenie sędzia TK Zbigniew Cieślak.
Jak dodał świadczenie wynikające z zaskarżonego przepisu "ma charakter wspomagający wywiązywanie się z ustawowego obowiązku dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania, który - na mocy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego - obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo".
Wyrok TK jest ostateczny. Spośród pięcioosobowego składu TK rozpatrującego sprawę zdanie odrębne zgłosiła sędzia Teresa Liszcz. "Kryterium zróżnicowania przyjętym w ustawie jest bliski stopień pokrewieństwa (...) moim zdaniem jest to kryterium czysto formalne nieodpowiednie dla różnicowania świadczenia dla dziecka" - mówiła sędzia Liszcz. Dodała, że przyjęte rozwiązanie w jej ocenie "jest ewidentnie niesprawiedliwe".
Z powodu "oczywistej bezzasadności wniosku" wynikającej z dokonania przez jego autorów nieprawidłowej wykładni kwestionowanych przepisów Trybunał umorzył natomiast postępowanie w odniesieniu do innych zaskarżonych zapisów ustawy związanych z kwestią likwidacji poprzednio istniejących ośrodków adopcyjno-opiekuńczych i powołania mniejszej liczby nowych ośrodków adopcyjnych.
Jak wskazywał reprezentujący Sejm poseł Witold Pahl (PO) - po wprowadzeniu nowych przepisów dotyczących pieczy zastępczej, wbrew obawom krytyków, nie zmalała liczba adopcji. W 2011 r. i w 2012 r. odnotowano podobne liczby - po około 3,5 tys.(PAP)
mja/ bno/ mow/
