Ten, komu sąd odmówił przyznania na koszt państwa adwokata, albo cofnął przyznanie pełnomocnika, musi mieć prawo zaskarżenia takiej decyzji sądu - stwierdził we wtorek Trybunał Konstytucyjny. Uznał, że brak takiej możliwości jest niezgodny z konstytucją.
W uzasadnieniu wyroku sędzia Marek Zubik powiedział, że zasadą jest prawo zaskarżalności orzeczeń i decyzji sądu. Wyjaśnił, że wprawdzie przepisy przewidują wyjątki od tej zasady, ale nie w tym przypadku.
W obronie osób, których nie stać na wynajęcie profesjonalnego pełnomocnika, np. adwokata czy radcy prawnego, wystąpiła do Trybunału rzecznik praw obywatelskich Irena Lipowicz. Rzecznik tłumaczyła, że osoby te powinny mieć możliwość zaskarżenia zarządzenia prezesa sądu o odmowie przyznania im pełnomocnika z urzędu oraz postanowienia sądu o cofnięciu przyznania takiego obrońcy.
Obecnie możliwość takiego odwołania pojawia się dopiero w apelacji, co oznacza, że osoba, która chciałaby z tego prawa skorzystać, musi najpierw ponieść dodatkowe koszty postępowania apelacyjnego.
Podobnego zdania, co rzecznik, byli prokurator generalny i marszałek Sejmu. W pismach przesłanych do TK oboje napisali, że w ich przekonaniu obecne przepisy kodeksu postępowania karnego w tym zakresie są niezgodne z konstytucją.
We wtorek Trybunał uznał skargę rzecznika za zasadną. Stwierdził, że zaskarżone przepisy kodeksu postępowania karnego naruszają konstytucyjne prawo do obrony. TK zwrócił uwagę na znaczenie prawa do obrony w procesie karnym, wynikające z art. 42 ust. 2 konstytucji. Podkreślił, że jest to jedna z podstawowych zasad procesu karnego, jak i elementarny standard demokratycznego państwa prawnego. W związku z tym prawo to "musi być realne i efektywne, a nie iluzoryczne" - stwierdził TK.
Prawo do pełnomocnika z urzędu przysługuje osobie, która wykaże, że nie stać jej na wynajęcie obrońcy, czyli udowodni, że zatrudnienie adwokata lub radcy byłoby dużym wydatkiem dla niej i jej rodziny.(PAP)
kju/ kjed/ pz/
