*Trybunał Konstytucyjny zbada w czwartek, czy prawo do zachowku jest sprzeczne z konstytucyjną ochroną własności i prawa do dziedziczenia. Takiego zdania są: Sądy Okręgowy w Warszawie i Sąd Okręgowy Warszawa-Praga, które skierowały w tej sprawie pytania do TK. *
Trybunał rozpatrzy oba pytania łącznie. Źródłem jednego z nich był pozew wniesiony przez wnuka kobiety, która cały swój majątek przekazała w spadku innemu członkowi rodziny. Wnuk żądał od spadkobiercy zapłaty zachowku. Spadkobierca stwierdził, że wnukowi zachowek się nie należy, bo jeszcze za życia kobiety dostał on darowiznę, której wartość była wyższa niż suma, której teraz zażądał.
Zgodnie z art. 991 par. 1 kodeksu cywilnego zstępni, małżonek i rodzice spadkodawcy, którzy dziedziczyliby po nim zgodnie z ustawą, mają prawo do zachowku w wysokości połowy udziału, jaki przypadałby im w razie dziedziczenia ustawowego. Z kodeksu wynika też, że jeżeli spadkodawca obdarował przed śmiercią osobę uprawnioną do zachowku, to o tę darowiznę zmniejsza się zachowek.
Sąd Okręgowy w Warszawie, rozpoznając ten spór, doszedł do wniosku, że art. 991 par. 1 kodeksu cywilnego, który mówi o zachowku, może być niezgodny z konstytucją. Stwierdził, że jedynym uzasadnieniem dla zachowku było umożliwienie zachowania w rodzinie zgromadzonego od pokoleń majątku, ale takie, historyczne uzasadnienie zachowku, straciło już znaczenie. Obecnie majątek nie jest wynikiem wspólnej pracy całej rodziny, a zachowek nie pozwala na swobodne decydowanie o przeznaczeniu majątku i przekazaniu go członkom rodziny albo osobom obcym - uznał sąd. Z tego powodu - jego zdaniem - przepis o zachowku narusza konstytucyjne zasady własności i prawa do dziedziczenia.
Podobnie argumentował Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w pytaniu do TK. Stwierdził też, ze konstytucja nie gwarantuje małżonkowi i najbliższej rodzinie praw do spadku, a więc nie jest konieczny przepis dający im prawo do zachowku.
Przepisu o zachowku broni Sejm. W stanowisku do TK marszałek Sejmu Ewy Kopacz napisała, że instytucja zachowku nie narusza gwarancji prawa do dziedziczenia i nie prowadzi do pozbawienia własności, bo zachowek jest jedynie uzupełnieniem mechanizmu dziedziczenia. Marszałek stwierdziła też, że konstytucja nie nakazuje równego traktowania spadkobierców, ale przepis o zachowku daje im ochronę przed skutkami decyzji spadkodawcy spisanych w testamencie.
Prokurator generalny napisał natomiast w swoim stanowisku, że Trybunał powinien umorzyć postępowanie. (PAP)
ede/ kjed/ amac/
