Eurodeputowani z komisji ds. CIA zaapelowali w czwartek, aby po potwierdzeniu przez prezydenta George'a W. Busha przypadków przetrzymywania więźniów poza USA, rządy krajów członkowskich UE jeszcze raz powiedziały, jaki był ich udział w programie "tajnych więzień CIA".
W ubiegłym tygodniu prezydent Bush po raz pierwszy potwierdził istnienie programu tajnych więzień CIA poza granicami USA, nie precyzując jednak ich rozmieszczenia. Zapewnił, że więźniowie ci zostali przekazani armii amerykańskiej i staną przed sądem wojskowym w bazie Guantanamo na Kubie. Potem bronił programu, twierdząc, że dzięki niemu USA i ich sojusznicy uzyskali bezcenne informacje i udaremnili kolejne zamachy terrorystyczne.
Minister spraw zagranicznych Hiszpanii Miguel Angel Moratinos, który zeznawał w czwartek przed komisją, zapowiedział, że podczas piątkowego spotkania unijnych szefów dyplomacji w Brukseli wezwie swoich kolegów do zajęcia wspólnego stanowiska wobec deklaracji Busha.
"Skoro prezydent Bush powiedział, że takie więzienia istniały, to niektórzy prawdopodobnie oczekują od prezydenta Busha, że powie, gdzie" - powiedział PAP Marek Antoni Nowicki, który podzielił się z eurodeputowanymi swoją wiedzą o bazie wojskowej Bondsteel w Kosowie (zajmowanej przez USA w ramach NATO-wskich sił KFOR), gdzie przetrzymywano więźniów bez wyroków sądowych. W latach 2000- 2005 Nowicki był w Kosowie rzecznikiem praw człowieka.
Jego zdaniem, bez względu na deklarację Busha, polski rząd, który konsekwentnie dementuje informacje o istnieniu więzienia CIA w naszym kraju, "powinien się zachować zgodnie z faktycznym stanem rzeczy". "Jeżeli wcześniej powiedzieliśmy prawdę, to sytuacja się nie zmienia, jeśli nie powiedzieliśmy prawdy, to trzeba wyciągnąć wnioski" - dodał.
6 lipca PE przyjął dokument, w którym co prawda stwierdzono, że dotychczas nie udało się znaleźć żadnego dowodu na istnienie tajnych więzień CIA na terenie UE, niemniej zalecono kontynuowanie dochodzenia w tej sprawie.
W raporcie stwierdzono też, że CIA była "w pewnych przypadkach" bezpośrednio odpowiedzialna "za nielegalne chwytanie, przewożenie i przetrzymywanie osób podejrzanych o terroryzm na terytorium krajów członkowskich i kandydujących", co stanowi łamanie podstawowych norm prawa międzynarodowego.
Dodano, że "jest niemożliwe, by pewne rządy europejskie nie były świadome działalności związanej z nadzwyczajnym przetrzymywaniem, jaką prowadzono na ich terytorium".
Nowicki powiedział, że chociaż komisja taka jak ta działająca w Parlamencie Europejskim nie może zastąpić prokuratur czy sądów, to docenia jej pracę. "Wnioski takich komisji to dobra okazja, by na szczeblu międzynarodowym zastanowić się, gdzie są braki, jak umocnić gwarancje prawne, wzmocnić system ochrony praw człowieka" - powiedział.
Michał Kot (PAP)
kot/ mc/ gma/
