Komisja Europejska wystąpiła w środę z apelem do krajów członkowskich UE o wzmożoną walkę z przynoszącymi gigantyczne straty nadużyciami podatkowymi, przyznając jednocześnie, że we Wspólnocie nie ma jeszcze woli politycznej, by zdecydować się na podjęcie radykalnych działań.
Komisja Europejska szacuje, że straty w wyniku nadużyć podatkowych sięgają rocznie nawet 2,5 proc. PKB Unii Europejskiej, czyli 200-250 mld euro. To ponad dwukrotnie więcej, niż wynosi roczny budżet unijny. Dlatego wzywa do energicznych działań, przekonując, że ze zjawiskiem na tę skalę żaden kraj nie jest w stanie walczyć w pojedynkę.
Najwięcej niepokoju budzą straty w podatku VAT, które na podstawie wycinkowych danych KE szacuje na 10 proc. należnych wpływów. W samych Niemczech różnica między tym, co teoretycznie powinno wpłynąć do skarbu państwa z tytułu podatku VAT, a tym, co rzeczywiście wpłynęło, wynosi 17 mld euro rocznie.
Źródłem tych nadużyć jest nie tylko szara strefa, ale też zasada nieobciążania VAT-em transgranicznego przepływu dóbr i usług wewnątrz UE. Mechanizm jest prosty - wystarczy kupić nieopodatkowany towar w jednym kraju członkowskim, a następnie sprzedać go w innym, z doliczonym VAT-em. Nieuczciwy importer zgarnia podatek do własnej kieszeni, nie przekazując niczego władzom państwowym. Gdy dodać do tego paru pośredników, można powtórzyć oszustwo, przerzucając towar przez granicę kilka razy w ramach tzw. karuzeli podatkowej.
Dlatego wśród propozycji Komisji Europejskiej jest zasadnicza zmiana dotychczasowej praktyki pobierania VAT w transakcjach ponadgranicznych. Miałby on być obliczany i egzekwowany już na samym początku drogi towaru od producenta do konsumenta. Stałby się w ten sposób podatkiem "państwa dostawy", a nie "państwa konsumpcji". Władze skarbowe państwa dostawy przekazywałyby następnie należną kwotę do kraju ostatecznego odbioru towaru.
Przeciwne takiemu rozwiązaniu są sprawująca obecnie przewodnictwo w UE Austria, a także Niemcy i Wielka Brytania. Ich zdaniem należy wprowadzić zasadę "pobierania wstecznego", gdy VAT płacony byłby fiskusowi podczas ostatecznej transakcji przez nabywcę biznesowego (sprzedawca nie doliczałby go do ceny). Komisja nie kryje wątpliwości, czy ten mechanizm nie daje okazji do nowych, nieznanych jeszcze nadużyć.
Władze brytyjskie zwróciły się do Komisji Europejskiej o zgodę na stosowanie u siebie pilotażowej wersji "pobierania wstecznego" - na razie od sprzedaży telefonów komórkowych i mikroprocesorów komputerowych, szczególnie ulubionych przez organizatorów handlu karuzelowego.
Komisarz ds. ceł i podatków Laszlo Kovacs przyznał na środowej konferencji w Brukseli, że na razie za najbardziej prawdopodobny sposób lepszej walki z nadużyciami uważa wzmożoną współpracę krajów członkowskich i skuteczniejsze wykorzystanie istniejących narzędzi.
Sam nie kryje poparcia dla pomysłu opodatkowania towarów i usług w państwie dostawy. Oznaczałoby to koniec zasady nieobciążania VAT- em wymiany transgranicznej w UE, co ukróciłoby możliwość karuzeli podatkowej i byłoby prostsze dla przedsiębiorców (ale wymagałoby dodatkowych rozliczeń VAT między państwami członkowskimi).
Problem polega na tym, że zasada państwa dostawy zmuszałaby fiskusa w jednym kraju do obliczania i egzekwowania VAT według zasad drugiego kraju. W konsekwencji nasiliłaby się presja na harmonizację stawek i systemów podatkowych, na co wciąż nie ma zgody krajów członkowskich, przede wszystkim Wielkiej Brytanii i Irlandii. Wszelkie zmiany w dziedzinie podatkowej na szczeblu UE wymagają jednomyślności.
Okazją do pierwszej dyskusji na temat proponowanych zmian będzie spotkanie unijnych ministrów finansów 7 czerwca w Luksemburgu.
Michał Kot (PAP)
kot/ mc/
