Z powodu unijnych regulacji dotyczących azylu, Polska odnotowała największy wzrost liczby osób starających się o status uchodźcy, odsyłanych z innych państw UE - wynika z opublikowanego w środę raportu Komisji Europejskiej (KE).
Raport ocenia istniejący od 2003 roku w UE system azylowy (znany pod nazwą Dublin II), który przewiduje, że odpowiedzialność za rozpatrywanie wniosku azylowego spoczywa na pierwszym kraju Unii, którego granicę uchodźca przekroczył. W konsekwencji w 2005 roku do Polski odesłanych zostało z innych państw UE 1196 osób, a wysłanych z Polski - 148.
Z raportu wynika, że do grudnia 2005 roku, dzięki Dublin II około 17 tys. osób starających się o azyl zostało przetransferowanych do innych kraju UE. W Polsce odnotowano najwyższy w UE 20-procentowy wzrost liczby osób starających się azyl. W dalszej kolejności są Słowacja, Litwa, Łotwa, Węgry i Portugalia, gdzie wzrost ogólnej liczby osób starających się o azyl wyniósł 10 proc.
W Polsce rośnie głównie liczba uchodźców czeczeńskich, których przebywa w Polsce około 5 tysięcy. Przed wejściem do Unii Polska była dla Czeczenów krajem tranzytowym, natomiast od maja 2004 roku unijne regulacje uniemożliwiają Polsce wypuszczenie Czeczenów za granicę, by mogli się starać o azyl na Zachodzie. Ci, którym udało się nielegalnie przekroczyć granicę, są z powrotem kierowani do Polski.
Organizacje pozarządowe, jak niezależna Europejska Rada Uchodźców i Azylantów (ang. ECRE) uważa tymczasem, że Polska nie jest przygotowana na tę nową sytuację, wytykając bardzo złe warunki w ośrodkach w jakich żyją uchodźcy, m.in. brak noclegów i dostępu do opieki medycznej i psychologicznej.
Komisarz UE ds. wewnętrznych Franco Frattini ocenił, że Dublin II działa dobrze, dodając w rozmowie z PAP, że rosnąca liczba uchodźców w niektórych krajach - np. czeczeńskich w Polsce - jest czymś "normalnym" i wynika z "przyczyn tradycyjnych i historycznych".
Na pytanie co KE może zrobić by pomóc Polsce w rozwiązywaniu problemu rosnącej liczby uchodźców, Frattini odparł: "Czekam na reakcję ze strony Polski, co proponuje".
Komisarz przedstawił w środę tzw. zieloną księgę, w której daje się do oceny rządów pewne możliwości poprawy systemu Dublin II, jednak bez konkretnych propozycji. Frattini chciałby m.in. wzmocnienia zasady solidarności, w tym finansowej w stosunku do krajów szczególnie dotkniętych problemem uchodźców. Głównie chodzi mu jednak o lepszą "redystrybucję" uchodźców, tak, by kraje, które nie borykają się z tym problemem wzięły na siebie ciężar rozpatrywania wniosków i... nie odsyłały uchodźców.
Zdaniem ECRE rozwiązanie jest prostsze. "Dublin nie działa i powinno się znieść cały ten system. To ten kraj powinien być odpowiedzialny za uchodźcę, gdzie złożył on wniosek (a nie ten kraj, przez który uchodźca dostał się do UE - PAP). Powinniśmy przyjrzeć się powodom, dlaczego uchodźca składa wniosek w tym, a nie innym kraju - albo ma w nim rodzinę, albo mówi w tym języku, a może wie, że będzie miał większa szanse znalezienia pracy" - powiedział PAP Richard Williams z ECRE.
W środę KE zaproponowała też, by osoby z przyznanym statusem uchodźcy w danym kraju UE, mogły otrzymać status tzw. rezydenta z pozwoleniem na pobyt (long-term resident), którym cieszą się zwykli obywatele państw trzecich. Umożliwiłoby to im np. wyjazd do innego kraju UE w celu podjęcia pracy. Ale status rezydenta z pozwoleniem na pobyt mogliby otrzymywać tylko ci uchodźcy, którzy przebywają legalnie w danym kraju przynajmniej pięć lat, mają stałe dochody i ubezpieczenie.
W sumie w krajach UE w 2006 roku o azyl wystąpiło ponad 181 tys. osób.
Liczba wniosków o transfer uchodźców z jednego kraju do innego wynosiła w latach 2003-2005 ogółem 55 tys., ale zrealizowano tylko 70 proc. (40 tys. przypadków). Gdyby w Polsce zrealizowane zostały wszystkie zgłoszone przez inne kraje transfery, ogólna liczba starających się o status uchodźcy wzrosłaby o 40 proc.
Inga Czerny (PAP)
icz/ ap/ jra/
