W renomowanej galerii Moray Arts Centre w Findhorn Bay na północnym wschodzie Szkocji otwarto w sobotę wystawę Stuart & Sobieska, poświęconą wnuczce króla Jana III Sobieskiego - księżniczce Marii Klementynie Sobieskiej (1702-35).
Na wystawę zorganizowaną w ramach Polska Year! i szkockiego programu Homecoming Scotland, nastawionego na przybliżenie Szkocji diasporze szkockiej, złożyły się eksponaty ze zbiorów prywatnych i z narodowych zbiorów szkockich, pochodzących z National Trust for Scotland.
Są to m.in. portrety Marii Klementyny i jej rodziny, miniatury, jej osobiste rzeczy, w tym jedwabna portmonetka, rodzinne pamiątki i świadectwa ożywionych związków polsko-szkockich z XVII i XVIII wieku, gdy Szkoci osiedlali się w Polsce zajmując się handlem i zaciągając się jako najemnicy do wojska.
Sobieska wyszła za mąż za księcia Jakuba Franciszka Edwarda Stuarta, zwanego "Starym Pretendentem" (do tronu - PAP) lub na wyrost Jakubem III - syna ostatniego monarchy z dynastii Stuartów Jakuba II i zarazem ostatniego katolika na tronie Anglii, Szkocji i Irlandii, zmuszonego do ucieczki z kraju przez protestanckich poddanych w 1688 roku. Małżeństwo zawarte z przeszkodami z powodu intryg habsburskich per procuram nie było udane. Maria Klementyna opuściła męża i wstąpiła do klasztoru św. Cecylii w Rzymie. Po śmierci w wieku 32 lat została pochowana z królewskimi honorami w bazylice św. Piotra w Rzymie.
Z małżeństwa narodziło się dwóch synów: Karol Edward (znany jako Bonnie Prince Charlie) oraz Henryk Benedykt. Pierwszy z nich osierocony przez matkę w wieku 14 lat stał na czele nieudanego powstania przeciwko Anglikom w 1745 roku, które rok później zakończyło się druzgocącą klęską pod Culloden.
Bonnie Prince Charlie (zwany Młodym Pretendentem) jest romantycznym bohaterem szkockiego folkloru. Odważny aż do brawury, chciał wzniecić powstanie przeciw Anglikom i dynastii hanowerskiej, która odebrała Stuartom prawa do tronu, z kilkoma zaledwie towarzyszami. O jego ucieczce na wyspę Skye po klęsce powstania śpiewano pieśni, ukrywał się w przebraniu kobiety, a za jego głowę wyznaczono zawrotną na owe czasy sumę 30 tys. funtów.
Wystawie towarzyszy program edukacyjny dla szkół. Będzie czynna do 12 grudnia. (PAP)
asw/ ap/ hes/
