Ponad 200 fotografii autorstwa 43 żołnierzy podziemia, przedstawiających Warszawę z okresu okupacji, Powstania oraz miesięcy następujących po nim - znalazło się w albumie "(Roz)poznaj Warszawę". Prezentacja wydawnictwa odbyła się we wtorek w Muzeum Powstania Warszawskiego.
Autorami tych w większości niepublikowanych dotąd zdjęć z lat 1939-45 są żołnierze podziemia formalnie pełniący funkcję Prasowych Sprawozdawców Wojennych podlegający Biuru Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK lub fotografowie działający na własną rękę. Filmy, najczęściej wykonane aparatami fotograficznymi Leica, wywoływano zazwyczaj w powstańczych laboratoriach. Klisze ukrywano w różnych miejscach. Te, które przetrwały, zostały po wojnie odkopane i przeniesione przez samych twórców lub ich bliskich do rodzinnych archiwów.
"Mój ojciec był fotografem, często mu pomagałem i chyba stąd wzięła się u mnie ta pasja pstrykania. Podczas Powstania zdjęcia robiłem aparatem kolegi ojca, przystosowanym bardziej do zdjęć nocnych, co było dodatkowym utrudnieniem. Aparat ukrywałem pod ubraniem i pstrykałem co się dało. Fotografie przetrwały dzięki temu, że wraz z aparatem zakopałem je w ogródku domu przy ul. Czarnieckiego, gdzie się ukrywaliśmy podczas Powstania. Udało mi się go odkopać po powrocie do Warszawy w 1945 roku. Później przez wiele lat je przechowywałem, aż postanowiłem udostępnić je Muzeum Powstania Warszawskiego" - opowiadał najmłodszy fotograf Powstania, 15-letni wówczas Stefan Lewandowski.
Fotografie obejmują trzy okresy - Warszawę okupacyjną, Warszawę Powstańczą oraz historię warszawiaków i miasta po Powstaniu. Każda z tych części posiada graficzną narrację w postaci koloru, układu podrozdziału, galerii fotografii oraz historii sygnowanych stemplem z wizerunkiem budynku Pasty.
"Te fotografie przybliżają walkę przeciętnego człowieka o przetrwanie, jaka miała miejsce w tamtym okresie. Mam nadzieję, że przypomną ten okres i starą Warszawę jej ówczesnym mieszkańcom oraz pomogą poznać miasto i jego historię młodszym odbiorcom, dla których czas wojenny jest odległą przeszłością" - podkreślił obecny na spotkaniu autor niektórych zdjęć, powstaniec i późniejszy reportażysta Olgierd Budrewicz.
Jak relacjonuje współautor koncepcji albumu, dyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego Jan Ołdakowski, zdjęcie przychodziły do muzeum w dużej części z archiwów rodzinnych, od pojedynczych odbitek po całe negatywy. "Jest wśród nich wiele pokazujących zwykłe, codzienne chwile okupowanej Warszawy, a część wydaje się wręcz wykonana przypadkowo przez amatorów. Znalazło się wśród nich na przykład zdjęcie samotnego gen. +Montera+ patrzącego na wymarsz kolumny wojsk z pl. Politechniki. Jest ono tym cenniejsze, że generała nie można było wówczas fotografować, był anonimowy dla większości powstańców. Amator sfotografował go zapewne przypadkowo" - mówił Ołdakowski.
W jego ocenie, na tych zdjęciach wykonywanych przez żołnierzy z reguły w czasie wolnym, uchwycono inne rzeczy niż na fotografiach robionych przez wojskowych fotografów. "Widać tam więcej scen prywatnych, emocji zwykłych ludzi wrzuconych w wir wielkiej historii. To obrazy prawdziwej Warszawy i jej zwykłych chwil z lat wojny. W trakcie prac nad albumem staraliśmy się opracować rzetelne wiadomości o miejscach, sytuacjach, a przede wszystkim osobach. Niestety, wiele spośród nich pozostaje bezimiennych. Dlatego apelujemy do naszych czytelników o przekazywanie informacji dotyczących rozpoznanych fotografii" - dodał Ołdakowski.
Album trafi do sprzedaży 27 lipca. (PAP)
akn/ ls/ gma/
