Pierwsze w Polsce operacje przeszczepu łąkotki stawu kolanowego, z użyciem opracowanych i przygotowanych w Polsce przeszczepów, przeprowadzą 27 października lekarze Kliniki Chirurgii Endoskopowej w Żorach (Śląskie).
Łąkotki do przeszczepu przygotowuje bank tkanek Homograft˙- spółka należąca do Fundacji Rozwoju Kardiochirurgii w Zabrzu, założonej przez prof. Zbigniewa Religę.
Zabieg pozwoli ludziom, po usunięciu ich własnych łąkotek, na powrót do pełnej sprawności, powstrzyma też zwyrodnienie stawu. Dotychczas w Polsce nie wykonywano rutynowo takich zabiegów ze względu na wysokie koszty przygotowania przeszczepów sprowadzanych zza granicy.
Jak podkreślają żorscy lekarze, taki przeszczep to˙przełom zwłaszcza dla ludzi młodych, którym w wyniku urazu usunięto łąkotkę. Jej brak powoduje większe naciski na powierzchniach stawowych, co prowadzi do przedwczesnego zużywania się chrząstki stawowej i wczesnej choroby zwyrodnieniowej.
27 października lekarze przeprowadzą przeszczepy u dwóch bardzo młodych pacjentów. 17-latek będzie miał wszczepioną łąkotkę boczną, zaś 19-latek - przyśrodkową. Obu czeka też rekonstrukcja więzadła krzyżowego przedniego. Żaden z pacjentów nie ma jeszcze objawów uszkodzenia chrząstki stawowej.
Jak mówił dr Juliusz Dec z żorskiej kliniki, proces zwyrodnieniowy rozpoczyna się w momencie usunięcia łąkotki i przebiega w˙sposób powolny, na początku bezobjawowo. W pesymistycznym scenariuszu pacjenta może jednak czekać po latach operacja wszczepienia endoprotezy.
"Badania naukowe wskazują, że w˙ciągu kilkunastu lat od usunięcia łąkotki zmiany zwyrodnieniowe są wyraźnie widoczne. Proces szczególnie szybko przebiega po usunięciu łąkotki bocznej, gdzie dwie współpracujące ze sobą powierzchnie mają kształt wypukły, co szczególnie predysponuje do ścierania się chrząstki. Po usunięciu łąkotki rozpoczyna się przyspieszony proces zużycia chrząstki, wynikający z nadmiernej˙koncentracji obciążeń na powierzchniach stawowych" - powiedział PAP Dec.
"Bez łąkotki można żyć, ale po kilku latach - zależnie od intensywności obciążeń przenoszonych przez staw kolanowy, rodzaju nacisków, wagi ciała pacjenta - zaczynają się bóle kolana, obrzęki, aż w końcu brak łąkotki prowadzi do choroby zwyrodnieniowej. Jeśli u 20-latka konieczne było usunięcie łąkotki, to za 15-20 lat obserwujemy zaawansowane zmiany destrukcji chrząstki stawowej i znaczna część pacjentów wymaga operacji endoprotezoplastyki" - tłumaczył.
Przeszczepiona łąkotka od dawcy zachowuje się identycznie jak łąkotka własna - dla pacjenta, który stracił własną, to jedyna możliwość powrotu do pełnej sprawności. Jak podkreśla Dec, przeszczep łąkotki nie wymaga przyjmowania leków przeciwko odrzutom, jak w przypadku przeszczepu serca czy wątroby.
"Łąkotka stanowi szkielet, który organizm przebudowuje we własną strukturę tkankową. Przeszczep jest nieunaczyniony, ubogo komórkowy, dlatego właśnie prawdopodobieństwo odrzutu jest niewielkie. Dodatkowo zmniejsza je proces sterylizacji i głębokiego mrożenia, które uszkadzają antygeny powierzchniowe znajdujące się na komórkach przeszczepu" - wyjaśnia.
Zabiegi przeszczepu łąkotki od dawcy wykonywane są już na świecie, operacje takie przynoszą obiecujące wyniki. Lekarze z żorskiej kliniki, która leczy pacjentów z całej Polski, szacują, że Polsce rocznie takiego leczenia może potrzebować kilka tysięcy osób. Zamierzają przeprowadzać kilkadziesiąt takich operacji w roku.
Na przygotowanie 20 łąkotek bank tkanek Homograft˙w Zabrzu otrzymał środki z˙Ministerstwa Zdrowia, z programu Polgraft. Koszt przygotowania jednego preparatu tkankowego w zabrzańskim banku tkanek, pobranego od osoby zmarłej, jest ponad dwukrotnie niższy niż np. w amerykańskich ośrodkach, w których wynosi on 4-5 tys. dolarów.
"Program przeszczepu łąkotek allogenicznych dopiero się rozpoczyna, trudno więc oszacować, ile przeszczepów będzie możliwych do przygotowania. Do opracowywania i dostarczania przeszczepów łąkotek przygotowują się również inne banki tkanek w Polsce" - powiedział kierownik Kliniki Chirurgii Endoskopowej dr Henryk Noga.(PAP)
lun/ hes/ jbr/
