Odegranie Mazurka Dąbrowskiego w Reggio nell'Emilia w wersji sprzed ponad dwóch wieków było częścią obchodów rocznicy powstania Pieśni Legionów Polskich. 216 lat temu właśnie tam Józef Wybicki napisał pieśń, która ponad 100 lat później stała się hymnem Polski.
Obchody rocznicy zorganizował Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych przy współpracy z Radą Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa oraz Konsulatem Generalnym RP w Mediolanie. Polska delegacja przebywa we Włoszech od soboty w związku 68. rocznicą wyzwolenia Bolonii przez II Korpus Polski generała Władysława Andersa.
We wtorek polska delegacja spotkała się z władzami Reggio nell'Emilia oraz zwiedziła Muzeum Flagi Włoskiej znajdujące się w miejscowym ratuszu. W tym samym bowiem roku - 1797 - kiedy Wybicki napisał Pieśń Legionów Polskich we Włoszech po raz pierwszy zaprezentowano włoską flagę narodową.
Szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Stanisław Ciechanowski powiedział podczas spotkania w ratuszu, że Pieśń Legionów Polskich współbrzmi z tym, co Polacy czują i dlatego od wielu lat - pomimo zmiany ustrojów i rządów - pozostaje polskim hymnem narodowym.
"Ponad 200 lat temu to tu w Reggio zaczynała się polska epopeja +Z ziemi włoskiej do Polski+. Ani generał Dąbrowski, ani jego żołnierze nie mogli wiedzieć, że wiele lat później generał Anders i żołnierze II Korpusu będą również podążać tym szlakiem" - mówił Ciechanowski.
Uroczystość w ratuszu zakończyła się ceremonią wymiany flag narodowych. Następnie polska delegacja złożyła kwiaty pod tablicą upamiętniającą pobyt w Reggio nell'Emilia Józefa Wybickiego. Podczas uroczystości Orkiestra Reprezentacyjna Wojska Polskiego odegrała Pieśń Legionów Polskich w oryginalnej wersji pochodzącej z 1800 roku.
Kustosz Muzeum Hymnu Narodowego w Będominie Aniela Agata Wawrzyk powiedziała PAP i IAR, że Pień Legionów Polskich zaczęła pełnić, choć nieformalne jeszcze, funkcję hymnu narodowego w okresie powstania listopadowego i później powstania styczniowego. Jak dodała, w 1918 roku po odzyskaniu przez Polskę niepodległości zaczęły się dyskusje, jaka pieśń powinna być hymnem odrodzonej Rzeczpospolitej. Padały różne propozycje m.in. Boże coś Polskę, Rota, Pierwsza Brygada.
"W 1921 roku rozkazem ministra spraw wojskowych Mazurek Dąbrowskiego był grany podczas ceremonii powitania delegacji zagranicznych. Z kolei w 1926 roku minister ds. oświecenia publicznego i wyznań religijnych wprowadził Mazurek Dąbrowskiego jako hymn w szkołach" - tłumaczyła Wawrzyk.
Natomiast - opowiadała kustosz - minister spraw wewnętrznych "obudził się troszeczkę później" i 26 lutego 1927 roku wydał okólnik, w którym napisał, że hymnem narodowym Rzeczpospolitej Polskiej jest Mazurek Dąbrowskiego.
"Wybicki napisał: +Jeszcze Polska nie umarła, kiedy my żyjemy. Co nam obca moc wydarła szablą odbijemy+. Uważał, że Polska nie umarła pomimo rozbiorów, ponieważ nadal żyją Polacy. A +Co nam obca moc wydarła szablą odbijemy+ oznaczało, że ci Polacy są gotowi bić się za wolność swego kraju" - opowiadała Wawrzyk.
Jak dodała, Wybicki napisał "Marsz, marsz Dąbrowski do Polski z ziemi włoskiej, za twoim przewodem złączym się z narodem+, bo to wojsko miało wrócić do Polski początkowo od strony dzisiejszych Czech, a więc dalej: "Przejdziem Wisłę, przejdziem Wartę, będziem Polakami. Dał nam przykład Bonaparte, jak zwyciężać mamy" - powiedziała kustosz.
Jak dodała, nazwisko Napoleona Bonapartego znalazło się w pieśni, bowiem Polacy łączyli z tym młodym wówczas francuskim generałem olbrzymie nadzieje.
Wawrzyk dodała, że nie jest dokładnie wiadome, kiedy słowa Mazurka Dąbrowskiego uzyskały obecny kształt. "Już w śpiewniku z 1861 roku wydanym Paryżu spotykamy się z tą pieśnią w takiej formie, w jakiej dziś ją śpiewamy" - zaznaczyła. Jak dodała, rękopis Pieśni Legionów Polskich niestety zaginął. Do naszych czasów zachowały się jednak zrobione w XIX wieku 24 faksymile.
Rękopis Mazurka Dąbrowskiego - tłumaczyła - był przez długi czas przechowywany przez von Rożnowskich - zniemczoną część rodziny Wybickiego. "Podczas II wojny światowej rękopis razem z całym archiwum Józefa Wybickiego prawdopodobnie został z Berlina wywieziony do ZSRR" - powiedział.
"Kiedy Berlin został zbombardowany, sejf z rękopisem ocalał. Teraz poszukujemy go razem z panem Thomasem von Rożnowskim na terenie Rosji i USA, ale niestety nadal nie wiadomo, gdzie on jest" - mówiła Wawrzyk.
W zeszłym roku przygotowywane były w Reggio nell'Emilia uroczystości związane z 215. rocznicą powstania Mazurka Dąbrowskiego, jednak ze względu na trzęsienie ziemi, jakie w tamtym czasie miało miejsce w tym regionie Włoch, nie doszły one do skutku.
Polskiej delegacji we Włoszech przewodniczy kierownik Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Stanisław Ciechanowski. W uroczystościach uczestniczą też weterani II Korpusu Polskiego oraz m.in. sekretarz Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Andrzej Kunert, prezydencki doradca Waldemar Strzałkowski, dowódca Garnizonu Warszawa generał brygady Wiesław Grudziński, a także córka generała Andersa, Anna Maria Anders-Costa.
W maju 1797 roku, po wydaniu przez generała Jana Henryka Dąbrowskiego odezwy do rodaków, do Włoch przybywali Polacy, by służyć u boku Napoleona, który - jak wierzyli - pomoże im odzyskać utraconą ojczyznę. Do służby w Legionach zaciągnęło się wówczas ok. 7 tys. żołnierzy.
Między 16 a 19 lipca 1797 roku, podczas pobytu polskich legionistów w Reggio nell'Emilia, w ówczesnej Republice Cisalpińskiej, poeta Józef Wybicki napisał Pieśń Legionów Polskich we Włoszech, którą na cześć generała Dąbrowskiego nazwano "Mazurkiem Dąbrowskiego".
Powszechnie uważa się, że Pieśń Legionów Polskich powstała do melodii ludowego mazurka. Najczęściej podaje się, że po raz pierwszy publicznie pieśń odśpiewano 20 lipca 1797 roku. 26 lutego 1927 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych RP wydało okólnik ogłaszający zmodyfikowaną wersję Mazurka Dąbrowskiego hymnem narodowym.
Z Reggio nell'Emilia Marzena Kozłowska (PAP)
mzk/ ap/ jbr/
